Rezerwat przyrody „Pazurek”

Wycieczkę rozpoczynamy na dużym parkingu zlokalizowanym bezpośrednio przy drodze nr 783, prowadzącej do Wolbromia. Po przejściu na drugą stronę jezdni wchodzimy na niebieski szlak łącznikowy. Po kilku minutach marszu przez las docieramy do granicy rezerwatu i tablicy informującej o przebiegu oznakowanej na czerwono ścieżki dydaktycznej. Skręcamy w prawo, zgodnie z kolejnością tablic edukacyjnych i wędrujemy przez piękny bukowy las. Ten etap ścieżki prowadzi przez teren rezerwatu, co oznacza, że możemy poruszać się jedynie po wytyczonych szlakach.

Buk zwyczajny to gatunek dominujący w rezerwacie przyrody „Pazurek”. Jego cechą rozpoznawczą jest szara, gładka kora oraz rdzawa barwa liści na jesień. Lasy z dominacją buka w drzewostanie nazywane są buczynami. Na terenie rezerwatu występują przykłady kilku różnych zespołów leśnych, czyli zespołów roślinnych, które na danym terytorium charakteryzują się specyficzną kombinacją gatunków w drzewostanie, podszycie czy runie. W przypadku „Pazurka” cenna z przyrodniczego punktu widzenia jest m.in. ciepłolubna buczyna storczykowa, występująca w sąsiedztwie skał wapiennych, na dobrze nasłonecznionych stokach wzniesień. Szczególnie wiosną ujawnia swoje piękno, związane z kwitnieniem charakterystycznych dla tego zespołu roślin, np. konwalii majowej, groszku wiosennego czy dzwonka jednostronnego oraz różnych gatunków storczyków.

Po wyjściu z lasu wkrótce docieramy do jednej z atrakcyjniejszych części rezerwatu – grupy wapiennych ostańców.

Zubowe Skały to grupa wapiennych ostańców o stromych, miejscami pionowych ścianach, tworząca malowniczy labirynt. Tego typu ostańce są charakterystyczną dla jurajskiego krajobrazu
formą skalną. Warto poświęcić trochę czasu, aby obejrzeć skalne załomy, szczeliny i żłobienia, powstałe na powierzchni skał wskutek procesów wietrzenia przebiegających na przestrzeni tysięcy lat. Na półkach skalnych, a czasami nawet na pionowych ścianach ostańców wykształciły się tzw. murawy naskalne z gatunkami paproci, takimi jak zanokcica skalna i murowa.

Wapienie, z których zbudowane są skały w rezerwacie „Pazurek” to jeden z symboli Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Urozmaicona rzeźba terenu, pośród której dominują skalne ostańce rozsiane po całym regionie, związana jest z budową poszczególnych rodzajów wapieni i stopniem ich odporności na niszczycielską siłę wiatru i wody. Najbardziej twardą i zwięzłą skałą są wapienie skaliste. Najmniej odporne na wietrzenie są tzw. wapienie płytowe. W wapieniach bardzo często możemy znaleźć skamieniałości różnych organizmów – amonitów (głowonogów o spiralnie zwiniętej muszli), ramienionogów (bezkręgowców o skorupkach podobnych do małży) i gąbek (organizmów wielokomórkowych, których szkielety stanowią główny budulec wapiennych skał).

Na terenie rezerwatu możemy spotkać typowe leśne gatunki zwierząt. Wokół licznie występujących powalonych pni drzew i okruchów skalnych znajdują schronienie płazy i gady. Ornitofaunę reprezentują gatunki takie jak zięba, rudzik, pierwiosnek czy dzięcioł duży. Na terenie boru sosnowego zaobserwowano również najmniejszego z polskich ptaków – mysikrólika. Dużą atrakcją rezerwatu jest występowanie na jego terenie nocka dużego, nietoperza objętego ścisłą ochroną gatunkową. Trudno go jednak zaobserwować podczas zwykłego spaceru, ponieważ, jak zdecydowana większość nietoperzy, na polowanie wyrusza o zmroku.

Wkrótce dochodzimy w okolicę torów kolejowych. Odbijający w prawo niebieski szlak łącznikowy prowadzi do stacji PKP Jaroszowiec Olkuski. W tym miejscu wychodzimy poza teren rezerwatu. W sposób bardzo widoczny zmienia się charakter lasu. W drzewostanie zaczyna dominować sosna, a ścieżka momentami staje się piaszczysta. W runie znajdują się liczne stanowiska borówki czarnej i borówki brusznicy. Niedaleko szlaku łącznikowego usytuowane jest miejsce do odpoczynku – wiata z ławkami.

Wraz ze zmieniającym się ukształtowaniem terenu napotykamy różne układy roślinności. Najniższe partie o ubogich glebach, utworzonych na piaskach i żwirach rzecznych zajmuje bór sosnowy, o przewadze sosny zwyczajnej i brzozy brodawkowatej. Bór położony jest poza granicami rezerwatu. Na jego obszarze prowadzona jest gospodarka leśna, czyli użytkowanie lasu, głównie w celu pozyskiwania drewna.

Ścieżka dydaktyczna zatacza pętlę i po pewnym czasie ponownie wprowadza nas na teren rezerwatu. Na końcowym etapie wędrówki mijamy kolejnej skały, ukryte wśród drzew, w tym dosyć pokaźną Cisową Skałę. Następnie powracamy do miejsca, w którym ścieżka dydaktyczna dobiega do szlaku łącznikowego prowadzącego na parking.

Odwiedzając Rezerwat „Pazurek” warto zaplanować również wycieczkę do Rabsztyna, gdzie znajdują się ruiny średniowiecznej warowni. Rabsztyn położony jest zaledwie 4 km od parkingu przy rezerwacie, jadąc w stronę Olkusza. Na terenie miejscowości znajdują się parkingi oraz baza gastronomiczna. W bezpośrednim sąsiedztwie ruin zamku zlokalizowany jest plac zabaw dla dzieci.

Zamek w Rabsztynie, wzniesiony na wysokiej wapiennej skale, jest jednym z tzw. Orlich Gniazd – warowni stojących niegdyś na straży granic Królestwa Polskiego. Jego nazwa pochodzi z języka niemieckiego (Rabenstein) i oznacza „Kruczą Skałę”. Początkowo niewielki zamek był stopniowo rozbudowywany. Czasy jego świetności przypadają na przełom XVI i XVII wieku. Zniszczony podczas potopu szwedzkiego, już nigdy nie został podniesiony z ruin. Obecnie część murów i wieży została zrekonstruowana. Corocznie, początkiem lipca, na terenie zamku odbywają się turnieje rycerskie. W sąsiedztwie zamku można zwiedzić również Chatę Kocjana – dom rodzinny Antoniego Kocjana, wybitnego konstruktora szybowców i współpracownika wywiadu AK.