Kiedy w Trzebini zjedziemy z peronu do przejścia podziemnego (punkt za działające windy, w dodatku na tyle przestronne, że pomieszczą rower wraz z rowerzystą), będziemy mieć dwa kierunki do wyboru: w stronę ulicy Dworcowej bądź Kopernika. Kierujemy się w lewo, czyli w stronę przeciwną niż centrum Trzebini.

Po wydostaniu się z tunelu (następny punkt za kolejną działającą windę!), pomimo wrażenia, że „to chyba nie tutaj”, jedziemy w lewo, aby drogą z betonowych płyt oraz ścieżką przez łąkę dostać się do ulicy Kopernika. Wskakujemy od razu na czerwony szlak rowerowy i jedziemy mało uczęszczaną ulicą Głowackiego.

Po przejechaniu nad autostradą A4 i krótkiej chwili zadumy (dokąd ci ludzie tak pędzą, czy wiedzą, jakie skarby Małopolski właśnie mijają?) możemy skręcić w lewo do ośrodka wypoczynkowego i plaży.

Jeżeli zdecydujemy się na krótki popas dla nabrania sił przed dalszą drogą, czeka nas bezpłatne kąpielisko z dobrą infrastrukturą i piaszczystą plażą. Warto jednak nastawić się na kolor wody – jest brązowa. Na szczęście to naturalne zjawisko, zalew napełnia bowiem rzeka Chechło, która płynie przez stawy, mokradła, torfowiska i bukowe lasy Puszczy Dulowskiej, zabarwiające wodę na taki kolor (nawiasem mówiąc, „chechło” dawniej oznaczało mokradła).

Jeśli zaś wolimy kąpiel jako nagrodę na zakończenie wycieczki, skręćmy niezwłocznie w prawo. Wkrótce dotrzemy do wygodnej i bezpiecznej (odseparowanej od jezdni) ścieżki rowerowej wzdłuż ulicy Chrzanowskiej, gdzie do czerwonych znaków dołącza szlak Zielonej Pętli Chrzanowa. 

Po lewej stronie będziemy mieć dobry widok na zalew Chechło – założony  w latach 60. XX wieku największy w gminie zaporowy zbiornik wodny (54 hektary powierzchni i 1,5 kilometra długości). Część południowa, którą właśnie minęliśmy, jest zagospodarowana i przeznaczona do turystyki oraz rekreacji, a północna pozostała dzikim zbiorowiskiem roślinności wodnej. Jeśli ciekawi nas jak wyglądają np. jeżogłówki gałęziste, możemy oczywiście pojechać dalej i zrobić sobie krótką przerwę od jazdy (ścieżka rowerowa kończy się w Pile Kościeleckiej). 

Tymczasem szlak odbija w prawo w ulicę Graniczną, wąską drogę lokalną biegnącą pomiędzy domami i kwietnymi łąkami. Rozpoczyna się pierwszy na trasie podjazd, na tyle subtelny, że nie trzeba prowadzić roweru, a na tyle piękny, że warto się zatrzymać – za plecami rozpościera się wspaniały widok na Trzebinię i okolicę. 

Po około 700 metrach szlaki się rozchodzą, my wraz z czerwonym odbijamy w lewo, w ulicę Słoneczną, a następnie w prawo, w ulicę Zieloną. Gdy dojedziemy do lasu, szlak gwałtownie skręca w lewo w ścieżkę leśną, która pozwala szybko dostać się do Bolęcina. Tam tylko musimy pokonać niewielki odcinek drogą bez pobocza, a po dojechaniu do rozjazdu Alwernia – Chrzanów, ostrożnie (spory ruch samochodowy!) skręcamy w lewo, a przy znaku kierującym do skałki triasowej – od razu w prawo.

Cały czas trzymamy się czerwonych znaków, do których wkrótce dołączy czarny szlak rowerowy wokół Chrzanowa. Przyjemna, zatopiona w zieleni ulica Skalna, na ostatnim odcinku o standardzie drogi mocno terenowej, doprowadzi nas niemal pod samą lokalną atrakcję, zwaną „Kamieniem” lub „Zamkiem”.

Wysoka na osiem metrów skała triasowa jest unikatowym pomnikiem przyrody nieożywionej (od niedawna noszącym imię profesora Stanisława Siedleckiego – geologa, taternika i polarnika). To przede wszystkim swoista kronika geologicznej historii okolicy, miliony lat temu będącej dnem ciepłego morza (więcej przeczytamy na tablicy informacyjnej poświęconej Zielonym Perłom Trzebini), ale też i fantastyczny punkt widokowy. Ze szczytu skałki rozpościera się panorama na Trzebinię, zalew Chechło, Grzbiet Tenczyński i Puszczę Dulowską oraz Chrzanów i Jaworzno.

Jak większość tego typu formacji geologicznych, jest owiana legendami o podziemnych lochach, skarbach, wędrujących kamieniach, ingerencji sił czystych (Matka Boska) i nieczystych (lokalny czart).

Kształt skałki również jest inspirujący – jedni widzą kobietę niosąca wazę, inni postać lwa, psa czy sfinksa. Kilka lat temu stała się motywem przewodnim „Wioski pod skałą” – przyrodniczej ścieżki edukacyjnej, znajdującej się w dawnym parku dworskim w Bolęcinie.

Szlak czerwony prowadzi dalej prosto drogą szutrową, aż do asfaltu i przyjemnego zjazdu do kolejnej ulicy Granicznej, której będziemy się trzymać przez około kilometr.

Gdy dojedziemy do skrzyżowania z charakterystyczną kapliczką z 1829 i napisem „Ecce homo”, możemy na jakiś czas porzucić szlak i skręcić w prawo w ulicę Bolęcińską, prowadzącą do wsi Płaza. Znajduje się tam ciekawy szesnastowieczny kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, otoczony wapiennym murem i wspaniałymi lipami. Budynek jest murowany, wnętrze wczesnobarokowe, z charakterystyczną dla wiejskich świątyń kameralną atmosferą. Warto też zajrzeć do rozległego, zadbanego parku z pałacem Starzeńskich, w którym obecnie mieści się Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych. Ze stojącej przy kościele tablicy informacyjnej „Aktywna Płaza” dowiemy się o innych atrakcjach wsi: Muzeum Życia Codziennego 1945–1989, Muzeum Sakralnym, Muzeum Wsi Płaza, prywatnej kolekcji moździerzy i wag kuchennych czy Fundacji Czuła Stodoła.

*Wady obiektywne: dokładamy około trzech kilometrów, w dodatku pod górę. Zalety istotne: jest tam pierwszy (!) na trasie sklep spożywczy.  

Ze skrzyżowania z kapliczką ulicami Tenczyńską i Zachodnią docieramy do stacji Nieporaz, końcowego przystanku Lokalnej Kolei Drezynowej z Regulic. To przyjemne miejsce na postój i ewentualny posiłek. Jesteśmy tuż przy autostradzie A4 (co słychać), a jednocześnie na skraju Puszczy Dulowskiej – kompleksu leśnego, będącego pozostałością prastarej puszczy, która w średniowieczu rozciągała się pomiędzy Krakowem a rzeką Przemszą. Obecnie to perła turystyki gminy Trzebinia, fragment Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Część, w którą wjedziemy, za sprawą potoku Chechło jest podmokła, porośnięta lasami olchowymi i borem bagiennym. Tu rośnie najcenniejszy drzewostan, a powierzchnia mokradeł powoli zwiększa się w związku z osiedleniem tu w latach 80. bobrów. Część północna, z dominacją sosny, świerka i brzozy, jest piaszczysta i sucha. Las ma charakter gospodarczy, jest pocięty siecią linii działowych, które jednocześnie są wygodnymi drogami. 

Zatrzymujemy się przy węźle szlaków rowerowych, w sąsiedztwie kapliczki św. Rity (patronki spraw trudnych i beznadziejnych) i pomnika pamięci Adama Króla (gajowego i strażnika lasów dworskich hrabiego Starzeńskiego z Płazy, zamordowanego w tym miejscu w niejasnych okolicznościach w 1933 roku). Tam wybieramy łącznikowy niebieski, prowadzący ku szlakowi czarnemu do Młoszowej. To tak zwana Linia Średnia – idealnie prosta, długa, bo licząca ponad 5 kilometrów, leśna autostrada, wzdłuż której Nadleśnictwo Chrzanów wytyczyło ścieżkę dydaktyczną opatrzoną tablicami z informacjami na temat tutejszej przyrody, ochrony lasu oraz gospodarki leśnej. Przy trasie czekają miejsca odpoczynku z ławkami i stołami. To najpiękniejsza część wycieczki, najbardziej kojąca zmysły wspaniałą zielenią, świeżym powietrzem i ciszą. Szczęściarzom może uda się zobaczyć jakiegoś puszczańskiej mieszkańca, na przykład łosia?

Przy sporym parkingu obok wejścia do puszczy porzucamy niebieski szlak biegnący nad znany nam już zalew Chechło i za czarnymi znakami jedziemy w stronę Młoszowej. 

Jedna z hipotez mówi, że nazwa wsi Młoszowa pochodzi od słowa młocha, dawnego określenia na młakę (czyli podmokły teren, porośnięty bagienną roślinnością). My, na szczęście suchą stopą, ulicą Szembeka przejeżdżamy przez tory linii kolejowej Kraków-Katowice, potem drogę krajową 79 i docieramy do centrum miejscowości. Tu możemy uzupełnić prowiant w jednym z supermarketów spożywczych. Następnie ulicą Florkiewicza, biegnącą wzdłuż potoku Myślachówka, dojeżdżamy do niezwykłego pałacu.

Jest wprawdzie tymczasowo zamknięty, ponieważ obecny właściciel (Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie) przeprowadza tam generalny remont, ale i tak trzeba koniecznie przystanąć przed kamienną bramą świętego Floriana i poświęcić chwilę jego dawnym właścicielom, którzy pokazali, w jaki sposób z sukcesem zrealizować projekt „mieszczanin szlachcicem”. 

Otóż pod koniec XIX wieku dobra młoszowskie wraz z dworem zakupił niejaki Kajetan Florkiewicz. Pochodził z Kęt, z rodziny mieszczańskiej (a konkretniej był synem piekarza). Udało mu się skończyć studia prawnicze, wżenić w rodzinę szanowanego krakowskiego notariusza, a po przejęciu jego kancelarii odnieść kolejne sukcesy w handlu i gospodarce. W uznaniu zasług przyznano mu dziedziczne galicyjskie szlachectwo i od tej pory tytułował się „von Młoszowa herbu Ozdoba”. Zrobił zawrotną karierę – był sędzią, radnym, posłem, senatorem, a jako członek elity krakowskiej angażował się w wiele obywatelskich inicjatyw. Cały majątek odziedziczył jego równie ambitny syn Juliusz, który nie tylko przebudował dwór na niby-zamek: dodał stylizowaną bramę wjazdową, bastion, baszty, duży staw od frontu, otoczył teren parku murem z łamanego kamienia, ale dokonał też niezwykłej mistyfikacji! Udało mu się przekonać współczesnych, że w tym miejscu już w początkach XVII wieku istniała budowla, która została zniszczona przez Szwedów, a on podjął się jedynie odbudowy starożytnej siedziby rycerskiego rodu Florkiewiczów. Urządził nawet fikcyjną mogiłę żołnierzy szwedzkich, którzy w rzeczywistości nigdy do Młoszowej nie dotarli… Aby uwiarygodnić spreparowaną historię, dołożono zamkowi epitafia i tablice pamiątkowe, które „świadczyły” o dziejach zmian w bryle budynku, zaś wnętrza i park ozdobiono licznymi rzeźbami postaci historycznych czy mitologicznych. Jedną z cenniejszych miał być posąg Światowida z XI wieku, rzekomo znaleziony w Młoszowej, a faktycznie na Podolu (Florkiewicz oczywiście zlecił wykonanie kopii – tzw. idol ze Zbrucza nadal stoi w krakowskim Muzeum Archeologicznym). Autorem m.in. pomnika konnego Jana III Sobieskiego, lwów na mostku czy posągu świętego Floriana był Franciszek Wyspiański, ojciec Stanisława. Własnego protoplastę Juliusz uhonorował marmurowym posągiem, również dłuta Wyspiańskiego, który do dziś stoi w kościele św. św. Piotra i Pawła w Krakowie. 

Jedziemy czarnym szlakiem aż do jego końca, mijając po drodze przecznice o nazwach mogących zaniepokoić rowerzystów (Śliska, Pod Górę, Przy Skarpie). I faktycznie, czeka nas podjazd… Tym razem skorzystamy z niebieskiego szlaku rowerowego, biegnącego z Filipowic prosto do celu tego etapu wycieczki. Ulicą Mostową, początkowo asfaltem, a potem polną drogą, wspinamy się na widokowe wzgórze. Ta część szlaku jest trochę dzika i dlatego trudna* (możliwe koleiny i/lub gęste zarośla), choć oczywiście przejezdna zwykłym trekkingowym rowerem. Jeśli jednak trafimy na pogodę wzmagającą żądzę krwi u owadów, to atak może nastąpić na tym właśnie odcinku – warto więc być zaopatrzonym w repelenty. 

Po około 500 metrach wyjeżdżamy ponownie na asfalt w okolicy cmentarza komunalnego, mieszczącego się przy ulicy poświęconej założycielowi harcerstwa w Trzebini oraz Naczelnemu Kapelanowi ZHP – księdzu Marianowi Luzarowi. Po prawej stronie mijamy kościół najstarszej trzebińskiej parafii i ulicą Kościelną docieramy pod samą bramę dworu Zieleniewskich.

Pierwotnie stała tu wieża mieszkalna, pełniąca funkcję strażniczą na drodze z Olkusza do portu wiślanego w Okleśnej, którędy transportowano rudy ołowiu i srebra. Obecny kształt dworu z charakterystycznym łamanym dachem polskim i czterokolumnowym portykiem został nadany w XVIII wieku. Swoją nazwę budynek zawdzięcza ostatnim właścicielom, Paulinie i Marianowi Zieleniewskim. Nabyli go w 1920 roku w stanie bardzo zaniedbanym, przeprowadzili więc kapitalny remont, zmieniając przy okazji układ pomieszczeń i wewnętrznych ciągów komunikacyjnych, a także dobudowując taras od strony wschodniej i balkon na pierwszym piętrze. On – inżynier, pochodzący z zamożnej rodziny polskich przemysłowców, z powodzeniem prowadził interesy (zainwestował w tutejsze kopalnie). Ona, Austriaczka z urodzenia, wspierała miejscową parafię, założyła ochronkę dla dzieci. Co ciekawe, lubiła zjeżdżać na nartach z pobliskiej Góry Bożniowej. Zieleniewscy doczekali się trojga dzieci, dwór rozkwitał. Zdjęcia z tamtych czasów znajdziemy wewnątrz dworu.

Po wojnie przez długie lata we dworze mieściła się siedziba Nadleśnictwa Chrzanów, później sklep meblowy. W latach 70. dwór Zieleniewskich wraz z otaczającym go parkiem został wpisany do rejestru zabytków, a dekadę później odkupiony przez Skarb Państwa od pełnomocnika ostatniego członka rodziny Zieleniewskich. Po kolejnym dziesięcioleciu przeszedł na własność Gminy Trzebinia. Obecnie w wyremontowanym budynku mieści się hotel z niestandardowymi pokojami o ciekawej aranżacji przestrzeni (niektóre są dwupoziomowe), restauracja (a to oznacza przerwę na „małe co nieco”, najlepiej na tarasie od strony parku) oraz prężnie działające Trzebińskie Centrum Kultury (oferujące m.in. koncerty, letnie kino plenerowe, turnieje szachowe, pikniki w stylu retro).

*alternatywna trasa mogłaby ewentualnie biec ulicą Trzebińską, a następnie Młoszowską (bez szlaku).

Przez park przejeżdżamy alejką biegnącą na wprost od wjazdu do dworu. Po chwili znajdujemy się na ulicy Słonecznej, gdzie ponownie spotykamy czerwony szlak rowerowy i podążając za jego znakami, skręcamy w lewo. Po kilku minutach docieramy do parkingu przy trzebińskim zalewie. Kupujemy bilet wstępu, zakładamy opaskę na rękę i wjeżdżamy na teren ośrodka rekreacyjnego.

Pierwotnie znajdowało się tu wzgórze o wysokości około 350 metrów n.p.m., zbudowane ze skał jurajskich. Kąpielisko, nazywane „Balatonem” lub „Sercem Trzebini”, powstało w latach 60. XX wieku na terenie dawnego kamieniołomu po zakończeniu eksploatacji wapienia. Jak w większości zalanych wyrobisk jest tu głęboko (w niektórych miejscach do 10 metrów), turkusowo-błękitna woda zachwyca czystością i przejrzystością (zasilają ją podziemne zimne źródła), a na dnie zbiornika spoczywają ciekawe obiekty (np. tory kolejowe, górniczy wagonik czy fragmenty wraków jachtów). Zajmuje obszar blisko trzech hektarów, można tu wypoczywać, pływać, nurkować, wędkować, a nawet legalnie wspinać się po stromych skałach. Jest także trasa spacerowa, która prowadzi wzdłuż brzegu akwenu oraz punkt widokowy na Balaton i okolicę (prawdę mówiąc, miejsce wizualnie bardziej przypomina Chorwację niż węgierskie jezioro!). Na spragnionych wakacyjnych klimatów czeka szeroka plaża i kąpielisko: podwieszane molo, baseny i pomosty z bezpiecznymi zejściami do wody i kilkoma strefami głębokości. Na terenie obiektu znajdują się również miejsca do piknikowania, boiska sportowe, park linowy, okazała „tyrolka” (zjazd na linie o długości około 470 metrów nad taflą wody), siłownia plenerowa, przebieralnie oraz kilka punktów gastronomicznych. Wokół akwenu rośnie trochę drzew, głównie po zachodniej stronie, gdzie jest druga plaża, cichsza i bardziej zacieniona. 

Po odpoczynku nad wodą wracamy na czerwony szlak, aby ulicą Dąbrowskiego dojechać do punktu startu i zamknąć pętlę (można też nastawić nawigację na trasę pieszą i dotrzeć tam kombinacją mniej ruchliwych ulic). Warto być przed odjazdem pociągu na tyle wcześniej, aby wstąpić do trattorii L’Antica Stazione, mieszczącej się w budynku zabytkowego dziewiętnastowiecznego dworca. Neapolitańska pizza na cienkim cieście z opalanego drewnem pieca, który przypomina kocioł parowozu, będzie wspaniałym ukoronowaniem tej około trzydziestokilometrowej podróży!