Dolina Aleksandrowicka

Na trasie Kraków – Aleksandrowice kursuje komunikacja miejska z pętli w Bronowicach Małych i z Salwatora. Na wysokości przystanku autobusowego w centrum wsi skręcamy w prawo i kierujemy się w stronę boiska KS „Topór”. Po drugiej stronie drogi zlokalizowany jest parking oraz kraina „Jurajski Raj” – z zadaszonymi wiatami, tablicami edukacyjnymi oraz miejscem rekreacji. Wejście na szlak znajduje się tuż obok parkingu. Oznaczone jest kamieniem, upamiętniającym inicjatywę mieszkańców, aby stworzyć ścieżkę edukacyjną w Dolinie Aleksandrowickiej.

W połowie XIX wieku w Aleksandrowicach zbudowano studnię publiczną, która zaopatrywała w wodę społeczność całej ówczesnej wsi. Studnia była zadaszona dwuspadowym dachem krytym gontem i ocembrowana kamieniem. Do wyciągania wody służyło drewniane koło zamachowe. Oryginalną studnię można oglądać w Muzeum – Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie i Zamku Lipowiec. Dzięki staraniom mieszkańców, obecnie w Aleksandrowicach znajduje się jej rekonstrukcja. Wykonana została w 2006 roku przez mieszkańca i miłośnika Aleksandrowic, Edwarda Wróbla. Obok studni ustawiona została tablica informacyjna z mapą, opisująca najważniejsze atrakcje okolicy.

Neoklasycystyczny dwór w Aleksandrowicach, o charakterze letniej rezydencji, powstał około 1900 roku na miejscu wcześniejszego dworu, wkomponowując się w istniejące założenia. Dwór otaczały tereny zielone ze stawami, aleje ciągnące się w stronę Balic oraz tzw. ogród włoski. Ogród sąsiadował z winnicą, założoną w XVI wieku na granicy Balic i Aleksandrowic przez Seweryna Bonera. Śladem istnienia winnicy jest nazwa wzgórza – Winna Góra. Zabudowania dawnego folwarku i budynki gospodarcze przylegające do dworu, pochodzą z końca XIX wieku. Przy założeniu dworskim rośnie pięć okazałych drzew, pomników przyrody: cztery dęby szypułkowe oraz klon zwyczajny. Zespołem dworskim w Aleksandrowicach zarządza Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy.

Dawne dworskie stawy, poddawane rewitalizacji, są obecnie miejscem wypoczynku dla mieszkańców i turystów. Porośnięte brzegi stawów stanowią schronienie dla ptactwa. Wśród trzcin zaobserwować można m.in. łabędzie, kaczki czy czaple siwe.

Po krótkim, niezbyt stromym podejściu przez las, docieramy do skały Krzywy Sąd. Na jej szczycie znajduje się niewielki, ogrodzony punkt widokowy. Stojąca w pobliżu tablica edukacyjna zawiera opis legendy związanej z pochodzeniem nazwy skały. W 2007 roku skała została odsłonięta z roślinności i stanowi teraz element rozpoznawczy Doliny Aleksandrowickiej. Ze szczytu skały rozpościera się panorama południowej część wsi. W oddali widoczny jest teren lotniska w Balicach.

Ścieżka wiedzie dalej przez las, grzbietem zbocza. Wkrótce mijamy tablicę wskazującą drogę do punktu widokowego, z którego możemy dojrzeć m.in. zabytkowy zespół kościoła parafialnego w pobliskiej Morawicy.

Dolina Aleksandrowicka powstała wskutek erozji wapiennego podłoża, z którego jest zbudowana. Działalność przepływającego przez tereny dzisiejszych Aleksandrowic potoku, na przestrzeni tysięcy lat przyczyniła się do powstania doliny o stromych zboczach. Najciekawszy pod względem geologicznym odcinek ścieżki edukacyjno-przyrodniczej przebiega grzbietem zachodniego zbocza doliny. W tych miejscach, oprócz skały Krzywy Sąd, odsłaniają się jeszcze skały Głowa Słonia oraz Podskale. Zbudowane są one z wapieni skalistych górnej jury, czyli okresu geologicznego, w którym powierzchnię dzisiejszej Polski pokrywało ciepłe morze. Skały utworzyły się na jego dnie, wskutek nagromadzenia szczątek gąbek i mikroorganizmów. Odporne na procesy wietrzenia, pomimo licznych spękań i szczelin na powierzchni, przetrwały do naszych czasów.

Pierwszy etap szlaku kończy się przy jednym ze stawów, położonym w północnej części wsi. W tym miejscu można odpocząć na jednej z ławeczek, posadowionych przy brzegu. Aby kontynuować spacer przecinamy drogę asfaltową prowadzącą przez wieś. Ostatni, krótki odcinek szlaku przebiega ponownie przez las porastający przeciwległe zbocze doliny. Równolegle do ścieżki prowadzi Droga Krzyżowa. Wychodzimy z lasu tuż koło boiska KS „Topór” i powracamy do punktu wyjścia.

Wędrując szlakiem spacerowo-edukacyjnym w Dolinie Aleksandrowickiej można zobaczyć zbiorowiska grądowe. Występują one przede wszystkim na pierwszym etapie szlaku, na odcinku prowadzącym do skały Krzywy Sąd. Grąd to liściasty las mieszany, w którym spotykamy gatunki drzew takie jak grab, lipa i dąb. W górnej części zbocza Doliny Aleksandrowickiej zbiorowiska grądowe są uboższe, ze względu na duży udział sosny. Wybierając się do doliny na wiosnę, napotkać można kobierce zawilców gajowych, konwalii majowych czy gwiazdnicy wielokwiatowej – rośliny o delikatnych białych kwiatach, charakterystycznej dla runa zbiorowisk grądowych. Jesienią las porastający dolinę jest celem wypraw grzybiarzy. Można tu spotkać m. in. szmaciaki gałęziste.