Niespieszny spacer rozpocznijmy przy słynnej kaplicy. Większość osób odwiedzających Ojcowski Park Narodowy słyszała lokalne podanie o powstaniu tego obiektu. W czasie gdy Ojców znajdował się pod zaborem rosyjskim, car podobno zakazał lokowania obiektów sakralnych na ziemi ojcowskiej. Właśnie dlatego na Prądniku miały powstać solidne filary, na których stanęła kaplica w kształcie krzyża. Dzięki wyjątkowej lokalizacji nazwano ją kaplicą Na Wodzie. Prawdziwa historia powstania tego sakralnego obiektu jest nieco bardziej prozaiczna. W tym miejscu istniały wcześniej łazienki zdrojowe, funkcjonujące w pobliżu największego budynku uzdrowiska, nieistniejącej dziś willi „Goplana”. Kuracjusze licznie odwiedzający Ojców, w tym wielu przedstawicieli stanu duchownego, wyrażali potrzebę powstania kaplicy w Dolinie Prądnika. Być może rekonwalescencja prócz zabiegów dla ciała wymagała też wsparcia dla ducha? Początkowo planowano jej umieszczenie na zamku w Ojcowie, ostatecznie jednak zdecydowano się na przebudowę istniejących łazienek. O ich historii przypomina dziś tylko cicho szemrzący strumień, meandrujący pod podłogą kaplicy.

Nie było chyba wśród gości ówczesnego uzdrowiska osób, które nie skierowałyby swych kroków do ojcowskiego zamku. Dziś możemy zastanawiać się, czy ówcześni właściciele budowli, w tym ostatnia z nich, Ludwika Czartoryska, rzeczywiście tak chętnie pozwalali przekraczać jego bramę.

Historia zamku sięga czasów Kazimierza Wielkiego, który w ojcowskiej dolinie wzniósł dwie murowane warownie – w Ojcowie i w Pieskowej Skale. Ten drugi obiekt przez wieki zmieniał się wraz z aktualnie panującymi trendami architektonicznymi. Zamek w Ojcowie, choć wiele jego fragmentów nie przetrwało, wciąż zachował ducha epoki, w której powstał. Nazwę Ojców podobno też zawdzięczamy królowi Kazimierzowi – po wzniesieniu warowni nazwał ją „Ociec u Skały”, upamiętniając w ten sposób tułaczkę swego ojca, Władysława Łokietka, po ojcowskich lasach i jaskiniach. W ostatnich latach odbudowano wiele warowni jurajskich, a zamek ojcowski przeszedł konserwację w 2018 roku. Co ciekawe, w przeszłości już wielokrotnie planowano odbudowy czy przebudowy tego zamku, jednak w trakcie lub przed rozpoczęciem prac ich inicjatorom przydarzały się różne nieszczęścia. Może dlatego zamek przetrwał do naszych czasów w takim kształcie? Prace skupiły się na zabezpieczeniu murów, wieży i baszty bramnej, bez rekonstruowania nieistniejących części. Stworzono nową ekspozycję w wieży oraz tablice informacyjne. . Po zimowym spacerze trzeba więc koniecznie zarezerwować sobie czas na kolejny spacer, wiosenny albo letni.

Jakim rozrywkom oddawali się kuracjusze przybywający do uzdrowiska? Nie wykorzystywali chyba całego czasu na zabiegach leczniczych (choć ich oferta była bardzo bogata, różnorodna i dostosowana do rodzaju schorzeń)? Zapewne istotnym elementem rekonwalescencji były przechadzki.  Wyobraźmy sobie wytworne panie i nienagannie ubranych panów, którzy przechadzające się alejkami Parku Zdrojowego (zwanego dziś Zamkowym). Sam parkowy ogród powstał w latach 80. XIX wieku i został urządzony przez ogrodnika zakładającego krakowskie planty. Aktywności odwiedzających nie kończyły się na spacerach. Goście mieli do dyspozycji szereg miejsc, gdzie dbano o odpowiednie rozrywki. Warto wspomnieć o muszli koncertowej, usytuowanej przy hotelu Pod Kazimierzem. Nie każdy mógł sobie pozwolić na uczestniczenie w takim wydarzeniu. Za wstęp do Parku Zdrojowego pobierano opłaty. Ponoć bilet (karta uzdrowiskowa) kosztował tyle, ile wynagrodzenie za dwa dni ciężkiej pracy na roli, dlatego miejscowa ludność mogła jedynie gromadzić się na położonych powyżej skałach i tam tańczyć do muzyki dobiegającej z doliny. Do dziś skały położone powyżej hotelu Pod Kazimierzem zwą się Tańcówkami. Do dyspozycji gości odwiedzających Ojców pozostawały także: strzelnica, boisko, budynek gimnastyczny i sklepy. W okresie międzywojennym znajdowały się tu także basen i restauracja. Zimą można było przemierzać dolinę na nartach.

Uzdrowisko i magia Ojcowa przyciągały wielu artystów różnych profesji i przedstawicieli inteligencji. Potwierdza to jeden z XIX-wiecznych opisów autorstwa Z. Mierzyńskiego: fauna, flora i archeologia dla ludzi o upodobaniach naukowych mogą dostarczyć miłej rozrywki umysłowej, a urocze krajobrazy obfitego materiału dla ołówka artysty. Miejscowość i powstające tu na potrzeby uzdrowiska budynki nazywano „Polską  Szwajcarią” (do tej pory jeden z budynków w Dolinie Sąspowskiej nosi taką nazwę), a charakterystyczny styl zabudowań określano jako szwajcarsko-ojcowski. W centrum Ojcowa zachowało się jeszcze wiele zabytkowych budynków tego okresu. Miały one zapewniać komfort i spokój kuracjuszom oraz szukającym natchnienia ludziom nauki i sztuki. Wiele historycznych nazw skał i innych miejsc wywodzi się właśnie z tego okresu.

Zachwyt nad krajobrazem, a także pierwsze badania naukowe przyniosły konkretne rezultaty. W okresie międzywojennym powstał projekt rezerwatu w Dolinie Prądnika, a w 1956 roku utworzono tu park narodowy. I choć nie ma dziś w Dolinie zakładów hydropatycznych, wciąż możemy poczuć wielowymiarową atmosferę uzdrowiska i zobaczyć fotografie z dawnych czasów, umieszczone na ścianie Bazaru Warszawskiego, w samym sercu Ojcowa.