Dojazd do Ochotnicy Górnej sam w sobie może być atrakcją. Szczególnie od strony Jeziora Czorsztyńskiego. Wąska i kręta ścieżka pnie się w górę, a ze zbocza roztacza się zachwycająca panorama regionu. Niejeden kierowca zatrzymuje się na poboczu, żeby zrobić tu kilka zdjęć. Na miejsce można także dotrzeć od wschodniej strony przez miejscowość Tylmanowa. Pasjonatów architektury sakralnej powinien zainteresować lokalny zabytek, tj. stary kościół parafialny wybudowany w 1756 roku. Z Tylmanową sąsiaduje miejscowość Ochotnica Dolna, która obok Zawoi zaliczana jest do najdłuższych wsi w Polsce. Samochód zostawiamy na osiedlu Forendówki przy końcu drogi asfaltowej.

Czy słyszeliście kiedyś o Wołochach? Tak, to z ich powodu mieszkańców Italii nazywamy Włochami. A przynajmniej taką tezę formułują językoznawcy ze względu na wspólną cząstkę „vlach”, co z języka germańskiego znaczy „obcy”. Otóż Wołosi to określenie ludów pochodzących z Półwyspu Bałkańskiego, które w dawnych czasach migrowały na północ, prowadząc pasterski tryb życia. Na ziemiach polskich zaczęli pojawiać się w XIII wieku i osiedlać się w Karpatach. To właśnie Wołochom współcześni górale całego łuku Karpat zawdzięczają wspólny dorobek kulturowy i tożsamościowy, widoczny między innymi w nazewnictwie, architekturze, muzyce, w krajobrazie (system osiedleńczy wsi) czy w idei wspólnego gospodarowania (działalność spółdzielcza). Ideą szlaku jest odniesienie lokalnych działań do skali europejskiej, promowanie wspólnoty mieszkańców Karpat przy różnorodności ich kultur oraz przywracanie użytkowania pasterskiego, rolniczego i leśnego w regionie.

Nasza wycieczka rozpoczyna się przy figurze górala, obok której skręcamy w prawo w leśną ścieżkę. Szlak jest oznaczony dość oryginalnie, stylizowanymi słupkami z logotypem szlaku, który przedstawia jeden z symboli wołoskiego stylu życia, czyli pastwisko i kolibę. Ścieżka jest dobrze oznaczona, dlatego nie powinniśmy pobłądzić. Wzdłuż szlaku przy najciekawszych punktach umieszczono tablice informacyjne i ławki. Na wszelki wypadek warto zabrać ze sobą mapę. Jeśli planujemy korzystać z mapy w telefonie, koniecznie pobierzmy ją zawczasu na urządzenie, bo bywają tu kłopoty z zasięgiem.

Odcinek Szlaku Kultury Wołoskiej w Gorcach liczy 19 kilometrów, ale docelowo ma się stać szlakiem międzynarodowym i prowadzić wzdłuż całego łuku Karpat, łącząc przy tym miejsca o żywych tradycjach pasterskich. Rozległe polany podszczytowe we wschodniej części Gorców były dla ówczesnych wędrownych ludów idealnym miejscem do osiedlenia. Do dzisiaj ostało się na szlaku kilka zabytków z tym związanych. Pora przyjrzeć się bliżej jednemu z nich.

Po około 10 minutach podejścia docieramy na Kurnytową Polanę, która niegdyś pełniła funkcję typowej polany pasterskiej. Najciekawszym obiektem jest tutaj stara koliba, czyli schronienie pasterskie, będące najstarszym zabytkiem niesakralnym w Gorcach. Nad drzwiami gospodarstwa rodziny Kurnytów i Czepieli widnieje data „1839 TATRY”, zaś forma dachu i użyte materiały potwierdzają wczesne pochodzenie budowli. Jest to doskonały przykład „zarębka”, czyli jednostki osadniczej powstałej na terenie wyrębu lasu z dala od zabudowy wsi. Chata pełniła funkcję domu sezonowego. Ze względu na rozproszenie gospodarstw rolnych  niektóre rodziny z rejonu Ochotnicy Górnej posiadały po dwa domy.

Kurnytowa Koliba odgrywała też ważną rolę w czasach II wojny światowej. Na polanie znajdowała się siedziba sztabu IV Batalionu Pierwszego Pułku Strzelców Podhalańskich pod dowództwem kpt. Juliana Zapały, gdzie ukrywano również dziewięciu członków załogi amerykańskiego samolotu Liberator, który rozbił się w pobliżu. Będziemy mieć okazję zobaczyć to miejsce za około półtorej godziny. Zaraz po wojnie na Kurnytowej Polanie ukrywali się też partyzanci, w tym legendarny Józef Kuraś, pseudonim „Ogień”.

Po niecałej godzinie spaceru naszym oczom powinien ukazać się punkt kulminacyjny wycieczki, czyli wieża widokowa. Ta ponad 20-metrowa  konstrukcja, jedna z czterech w regionie, ma nawiązywać swoją architekturą do drewnianych kościołów gotyckich. Pozostałe wieże, wszystkie wyglądające tak samo, wybudowano na Gorcu i Lubaniu oraz na Koziarzu w Beskidzie Sądeckim. Konstrukcja jest solidna, dość szczelna i bezpieczna, dlatego nawet osoby z lękiem wysokości mogą się odważyć na nią wejść. Ponadto obudowa wieży doskonale chroni ją od wiatru, dzięki czemu atrakcja służy równie dobrze o każdej porze roku.

Na najwyższym poziomie, do którego prowadzi 138 stopni, znajdziemy tablice z opisanymi panoramami i lokalizacjami trzech pozostałych wież, które można dostrzec na horyzoncie. Widoki z Magurek zdecydowanie należą do jednych z najpiękniejszych w Gorcach. Przy dobrej pogodzie można sięgać wzrokiem daleko, aż na Słowację, i szeroko – w głąb różnych pasm Beskidów. Na kolekcjonerów pieczątek czeka na szczycie stempel. A fani nowoczesnych technologii mogą podejrzeć swój pobyt na Magurkach w internecie, relacjonowany na bieżąco za pośrednictwem umieszczonej na wieży kamery internetowej.

Z wieżami związane są też pewne kontrowersje. Wszystkie one zostały ulokowane poza ścisłym terenem chronionym Gorczańskiego Parku Narodowego, niemniej jednak zaburzają naturalny górski krajobraz. Pozostaje pytanie: czy przywilej podziwiania 360-stopniowej panoramy ze szczytu wart jest takiej ingerencji w krajobraz? Z jednej strony mamy bowiem kwestię ochrony przyrody, a z drugiej prawo do rozwoju turystyki w regionie. Nasi południowi sąsiedzi na przykład radzą sobie z tym nieco inaczej: budują wieżyczki wystające niewiele ponad korony drzew. Widok z 20-metrowej wieży wprawdzie zapiera dech w piersiach, ale jeśli zaczną one wyrastać w Beskidach jak grzyby po deszczu, to skutki takiej samowoli budowlanej mogą być opłakane.

Koło wieży i tamtejszej polany oraz szałasu będziemy mieć okazję jeszcze przechodzić w drodze powrotnej, tymczasem będąc w okolicy warto udać się zielonym szlakiem na północ. Leśna ścieżka prowadzi nas w dół przez teren Gorczańskiego Parku Narodowego aż do polany zwanej Pańską Przechybką (995 m). To w jej okolicy 18 grudnia 1944 roku rozbił się ciężki amerykański bombowiec typu B-24J „Liberator”. Ten konkretny model nazywał się California Rocket, co zostało uwiecznione na symbolicznym fragmencie kadłuba zamontowanego w miejscu katastrofy. Z dziesięcioosobowej załogi uratowało się dziewięciu lotników, zginął natomiast pierwszy pilot Liberatora William J. Beimbrink, który wyskoczył z samolotu jako ostatni. Zginął prawdopodobnie z powodu zbyt niskiego pułapu skoku. Poza fragmentem kadłuba w miejscu katastrofy bombowca zainstalowano zarys skrzydła samolotu i tablice z informacjami historycznymi. Ocaleni lotnicy byli ukrywani w chacie na Kurnytowej Polanie, którą mieliśmy już okazję zobaczyć.

Możemy teraz udać się z powrotem w stronę wieży na Magurkach albo, jeśli mamy więcej czasu, przejść się doliną potoku Jaszcze, ale wówczas wycieczka wydłuży się o co najmniej 2,5 godziny. Wracając w stronę wieży, warto zwrócić uwagę na widok z polany Pańska Przechybka.

Tuż za wieżą widokową roztacza się jedna z najpiękniejszych polan gorczańskich. Powstawały one od XV w. do połowy XIX w. poprzez wyrąb i wypalanie lasu. Pierwsze z nich były dziełem wspomnianych już Wołochów i służyły do wypasu. W lipcu 2010 roku po raz pierwszy po 60 latach wprowadzono na hale Magurek kierdel owiec. Dzięki reaktywacji wciąż żywa jest kultura pasterska, a rozległe polany podszczytowe z pasterskimi kolibami stają się swoistym muzeum krajobrazu, wyjątkowym na skalę krajową.

W drodze powrotnej takich polan, z których roztaczają się piękne widoki, miniemy co najmniej kilka. Przy jednej z nich ustawiono także tablice informacyjne z opisem panoramy. Na rozejściu szlaków musimy skręcić w prawo. Na tablicach kierunek ten oznaczony jest jako „os. Ustrzyk”. Czekają nas jeszcze 3 kilometry przyjemnego spaceru, a potem pozostaje już tylko przygotować plan zdobycia pozostałych trzech wież w tym niezwykle urokliwym gorczańskim zakątku.