Lipnica Murowana i okolice

Wycieczkę rozpoczynamy na lipnickim rynku, przy którym istnieje możliwość zaparkowania samochodu. Wszystkie najcenniejsze zabytki znajdują się w niewielkiej odległości. Zwiedzanie Lipnicy Murowanej możemy rozpocząć od leżącego tuż przy północno-wschodnim narożu rynku kościoła św. Szymona.

Niewielki, jednonawowy kościół pod wezwaniem św. Szymona, stoi w miejscu domu rodzinnego świętego. Został ufundowany przez Stanisława Lubomirskiego i lipnickich mieszczan w I połowie XVII wieku. Obok kościoła zachowała się zabytkowa studnia. Św. Szymon z Lipnicy, bernardyński zakonnik, teolog i filozof, żył w XV wieku. Zmarł w Krakowie, podczas zarazy dżumy, niosąc pomoc chorym mieszkańcom miasta. Jego grób znajduje się w kościele O.O. Bernardynów pod Wawelem.

Następnie kierujemy się na północ, mijając po drodze zabytkowy budynek dawnej Szkółki Parafialnej, w której dziś mieści się siedziba Izby Regionalnej. Przy położonym na uboczu starym cmentarzu, możemy zobaczyć najsłynniejszy zabytek Lipnicy Murowanej – kościół św. Leonarda. Wnętrze kościoła możemy oglądać jedynie z przewodnikiem, po wcześniejszym umówieniu się.

Jedna z najstarszych i najlepiej zachowanych gotyckich drewnianych świątyń w Polsce. Jej powstanie określa się na wiek XV. Fakt, iż drewniana budowla przetrwała przez tyle wieków w praktycznie niezmienionym stanie, jest prawdziwym ewenementem. Dużym zagrożeniem dla kościoła była wielka powódź w 1997 roku, kiedy to fala powodziowa zalała jego wnętrze, oraz naruszyła fundamenty. Dzięki szybko podjętej akcji ratunkowej szkody udało się usunąć. Niezwykle cennym zabytkiem były znajdujące się pierwotnie w kościele trzy ołtarze tryptykowe. Skradzione w 1992 roku, po szczęśliwym odzyskaniu trafiły do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. Dziś w kościele św. Leonarda znajdują się ich kopie. Wnętrze kościoła zdobi piękna polichromia, pochodząca z różnych okresów – od gotyku po barok. W 2003 roku kościół został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Wracając na rynek, warto również wstąpić do kościoła św. Andrzeja Apostoła, największego i najstarszego z lipnickich kościołów.

Wzniesiony za czasów Kazimierza Wielkiego kościół zachował do dziś swoją gotycką bryłę, mimo licznych przebudów. Jego wnętrze kryje cenne skarby – przede wszystkim figurę Pięknej Madonny z Dzieciątkiem, pochodzącą z około 1370 roku, która wg tradycji była darem Kazimierza Wielkiego. Na uwagę zasługują także dwa gotyckie kamienne portale oraz dwa kamienne naczynia na święconą wodę.

Wyjeżdżając z Lipnicy Murowanej kierujemy się drogą wojewódzką nr 966 w stronę Muchówki. Niecałe 4 km od Lipnicy położony jest pomnik przyrody nieożywionej – Kamienie Brodzińskiego. Aby tam dotrzeć, zatrzymujemy się na parkingu przy Gospodzie Pod Kamieniem.

Kamienie Brodzińskiego to grupa form skałkowych w kształcie baszt, grzybów i ambon, miejscami tworzących okna skalne i niewielkie labirynty. Najwyższa ze skałek ma około 10 metrów wysokości. Skałki od dawna wzbudzały zainteresowanie miejscowej ludności i przyjezdnych. Już w 1938 roku został w tym miejscu utworzony rezerwat przyrody. Obecnie skałki objęte są ochroną w postaci pomnika przyrody nieożywionej. Swoją nazwę otrzymały na część Kazimierza Brodzińskiego – poety, historyka, publicysty i profesora Uniwersytetu Warszawskiego, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku.

Kazimierz Brodziński urodził się w pobliskiej Królówce, zaś w Lipnicy Murowanej uczęszczał do szkoły parafialnej. „Kamienie” od najmłodszych lat były celem jego wędrówek. W późniejszych okresie niejednokrotnie tu przychodził pisać swoje utwory, ukazujące m.in. piękno przyrody.

Bezpośrednio przy gospodzie rozpoczyna się ścieżka spacerowo-przyrodnicza „Kamienie Brodzińskiego”. Ścieżka prowadząca przez las porastający zbocza wzgórza Paprotna oznakowana jest zielonym liściem klonu. Miejscami krzyżuje się z niebieskim szlakiem pieszym, łączącym Bochnię z Tymbarkiem. Tablice edukacyjne w ramach ścieżki opisują występujące na trasie gatunki roślin, a także genezę i budowę Kamieni Brodzińskiego.

Ponad 65 milionów lat temu tereny dzisiejszego Pogórza Wiśnickiego pokrywało morze. Wskutek nanoszenia do morza materiału okruchowego przez rzeki, powstawały skały osadowe – piaskowce i zlepieńce, z których zbudowane są Kamienie Brodzińskiego. Ich obecne, fantazyjne kształty to efekt procesów erozyjnych i wietrzenia, które zachodziły na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu tysięcy lat. Skały rzeźbione były między innymi przez lodowce (erozja lodowcowa). Formy skalne, które widzimy dzisiaj, to najtwardsze, najbardziej odporne części skał, które bardziej skutecznie niż inne opierały się niszczącym siłom przyrody.

Imponujące kształtem i rozmiarem Kamienie Brodzińskiego porastają małe i niepozorne porosty, którym warto przyjrzeć się trochę uważniej. Porosty to tzw. organizmy pionierskie – jako pierwsze pojawiają się w miejscach trudnodostępnych, gdzie panują niesprzyjające do rozwoju warunki środowiska. Porosty są bardzo wrażliwe na obecność zanieczyszczeń w powietrzu. Z tego względu wykorzystywane są jako tzw. biowskaźniki stanu czystości powietrza. Im lepsza jakość powietrza, tym więcej okazałych porostów listkowych i krzaczkowatych występuje na danym terenie. Na Kamieniach Brodzińskiego możemy spotkać różne gatunki porostów, zarówno pospolite jak i rzadkie, takie jak np. kruszownica szorstka.

Licząca około 1 kilometra ścieżka jest krótka i niewymagająca. To dobra propozycja na relaksujący spacer, szczególnie dla rodzin z młodszymi dziećmi. Ścieżka zatacza pętlę wokół kamieni i powraca do punktu wyjścia.