Zespół szpitalno-parkowy w Krakowie-Kobierzynie, fot. K. Schubert, 2023. MIK, CC BY SA 4.0

Kobierzyn – miasteczko, które leczy

11 obiektów
2 km
1,5 godz.
pieszo
malownicze
niszowe

Czy wolno tu wchodzić? To pytanie stawia sobie każdy, kto z oddali widzi zabytkowe budynki kobierzyńskiego szpitala psychiatrycznego, zanurzone latem w zieleni otuliny parkowej, zimą pod kołderką ze śniegu.

Wolno, choć przy wjeździe przywita nas semafor i budka portiera. Ale wejdźmy odważnie do tego miasteczka-ogrodu. Cicho tu i zdaje się, jakbyśmy przekraczając porzucili nasze hałaśliwe życie, tam gdzieś w centrum Krakowa. Tak działa terapeutyczna moc tego założenia wybudowanego z początkiem XX wieku. Taki był zamysł jego projektantów.

Założenie szpitalno-parkowe w Kobierzynie powstało w pewnej mierze na wzór szpitala w Kulparkowie pod Lwowem, który w XIX wieku był jedynym dużym zakładem w Galicji zajmującym się chorymi psychicznie. Na początku XX wieku okazał się jednak zbyt małyi przestarzały, by przyjmować kolejnych pacjentów i wprowadzać nowe metody leczenia. Tymczasem liczba osób wymagających opieki wzrastała, a słynna sprawa morderstwa dokonanego na mężu przez cierpiącą na zaburzenia psychiczne Teklę Radoniową ze Śmigna pod Tarnowem, wstrząsnęła opinią publiczną. W takiej sytuacji Sejm Krajowy we Lwowie zadecydował w 1907 roku o budowie nowego szpitala w Kobierzynie pod Krakowem. Wielkim orędownikiem powstania założenia szpitalnego był między innymi wiceprezydent Józef Sare. Miejsce to otrzymało nazwę Krajowego Zakładu dla Umysłowo i Nerwowo Chorych w Kobierzynie (po 1918 roku nazwa ta występuje już bez przymiotnika „krajowy”). Wzorem architektonicznym stał się zapewne wiedeński szpital na Steinhofie, projektu słynnego Otto Wagnera. Wszystkim budynkom nadano numerację, która jest aktualna do dziś. Zespołem projektantów pokierował Władysław Klimczak.