Geocaching to międzynarodowa gra terenowa, która polega na poszukiwaniu ukrytych wcześniej skrzynek przez odbiorniki GPS. Skrzynki często są umieszczone w miejscach, do których dotarcie wymaga pewnego wysiłku. Po otwarciu znaleziska uczestnik wpisuje się do znajdującego się tam dziennika i zabiera bądź wymienia jeden z przedmiotów.
Geocaching, jako nowa forma turystyki kulturowej, kryje w sobie ogromny potencjał – stanowi bowiem alternatywną formę zwiedzania danego regionu. Warto wspomnieć o geocachingu w kontekście komercjalizacji turystyki, wydaje się bowiem, że często poprzez taką formę aktywności i zabawy można odkryć nieznane i w pewnym sensie zapomniane miejsca. Uniwersalność gry polega na tym, że każdy może ją tworzyć i w niej uczestniczyć. Ta nowa forma spędzania wolnego czasu może więc być doskonałą alternatywą dla tradycyjnego zwiedzania.
Głównym celem geocachingu jest odkrywanie nowych, nieznanych miejsc. Infrastruktura i baza turystyczna nie są istotnymi elementami dla uczestników gry. Z tego powodu stanowi ona doskonałą formę turystyki szczególnie w miejscach pod tym względem słabo rozwiniętych lub takich, które mogą wydawać się nieatrakcyjne.
Geocaching to także doskonała baza dla wszelkiej aktywności fizycznej. Stwarza okazję do odkrywania ciekawych miejsc, połączonego z wysiłkiem fizycznym. Idea tej zabawy może zostać połączona z różnego rodzaju aktywnościami fizycznymi – trekkingiem, żeglarstwem, turystyką rowerową, wspinaczką itd. Większość skrzynek jest dostępna dla każdego, niezależnie od wieku i sprawności fizycznej. Istnieją jednak też takie, do których potrzebny jest specjalistyczny sprzęt czy wcześniejszy trening w zakresie wspinaczki bądź choćby nurkowania – tajemnicze skrzynki są ukrywane nawet pod wodą!
Geocaching jako nowa forma turystyki kulturowej powstał w roku 2000, kiedy po raz pierwszy w USA udostępniono do ogólnego użytku sygnał GPS (do tego czasu, sygnał ten był zarezerwowany dla wojska). Krótko po tym, inżynier informatyk Dave Ulmer stworzył grę, która polegała na ukrywaniu w terenie jakiegoś przedmiotu (najczęściej skrzynki) i publicznym udostępnianiu lokalizacji skrytki. Od tego czasu geocaching skupił ponad 5 mln użytkowników na całym świecie, w Polsce ok. 17 tysięcy. Ze względu na dostępność narzędzi do odbioru GPS zainteresowanie grą stale wzrasta. Można tylko przypuszczać, że jej niezwykła popularność wynika przede wszystkim z prostych zasad oraz różnorodności typów skrytek i miejsc lokalizacji. Twórcy skrytek, często oprócz danych współrzędnych umożliwiających graczom dotarcie do skrzynek tworzą bogate opisy poszukiwanych miejsc zawierające wiele informacji o interesujących ich punktach turystycznych. Skierowanie uwagi na dane miejsce poprzez informację o potencjalnej lokalizacji skrzynki często jest skuteczną zachętą do odwiedzenia danego zakątka.
Z biegiem lat gra ewoluowała i obecnie można rozróżnić co najmniej kilka jej wariantów. Jednym z ciekawszych jest „Wherigo”, którego idea sprowadza się do „tworzenia oraz prowadzenia w terenie gier wykorzystujących odbiornik GPS. Dzięki wykorzystaniu kartridża Wherigo poszukiwanie skrytki może przynieść bogate wrażenia”. Inna odmiana gry – „EartCache” – polega na odkrywaniu geologicznych tajemnic ziemi. W skrzynkach schowanych w ramach tej gry można znaleźć informacje z zakresu geologii, a także współrzędne, dzięki którym zlokalizujemy dane zjawisko: „Poszukiwacze EarthCache mogą zobaczyć, jak nasza planeta kształtowała się w trakcie procesów geologicznych, jak wykorzystujemy jej zasoby oraz jak naukowcy zbierają informacje na temat Ziemi”.
W „Mega-Wydarzeniu” chodzi o poszukiwanie skrzynek poprzez zorganizowanie dużej akcji, w której może wziąć co najmniej 500 geocacherów z różnych stron świata. W tym kontekście „Mega-Wydarzenie” można uznać za działanie stanowiące podstawę tworzenia się globalnej społeczności. Rozsiani po całym świecie uczestnicy tej wersji geocoachingu mają za zadanie odnaleźć skrzynki zawierające przedmioty lub karty podróżne – które powinny być przenoszone przez geocacherów do innej skrzynki niż ta, w której były poprzednio. Taka forma gry pozwala na śledzenie przenoszonego przedmiotu po całym świecie.
Geocaching jest ciekawym zjawiskiem także z innego powodu. W 2002 roku uczestnicy zabawy zorganizowali po raz pierwszy akcję „Cache In Trash Out”(Zostaw skrytkę, zabierz śmieci), która polegała na sprzątaniu parków i miejsc, które cieszą się dużą popularnością wśród geocacherów. Dzięki takim akcjom nowa forma turystyki kulturowej może stać się nie tylko przyjemną, ale także pożyteczną formą zabawy.
Potencjał geocachingu coraz częściej dostrzegają władze miast i nie tylko – jest to doskonały sposób na promocję, szczególnie małych miejscowości. Potwierdzają to doświadczenia innych państw: w jednym z artykułów dotyczącym tego zagadnienia można przeczytać: „W Niemczech rozwój geocachingu spowodował polepszenie kondycji lokalnych przedsiębiorstw turystycznych, które wcześniej przeżywały kryzys”. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców, najlepiej znających dany obszar, możliwy jest rozwój geocachingu, a co za tym idzie, także odkrywanie ciekawych, mało uczęszczanych miejsc i promocja turystyki kulturowej.
Coraz częściej władze gmin i instytucji samorządowych starają się przyczynić do rozwoju swojego regionu poprzez wyznaczanie tras w ramach gry. Na przykład w powiecie kościerskim (woj. pomorskie) zrealizowano projekt „Geocaching – innowacyjna forma promocji walorów turystycznych obszaru LGR Mòrénka”, w ramach którego w ciekawych miejscach ukryto 40 skrzynek. Oprócz wyznaczenia tras, stworzono foldery turystyki rowerowej, paszporty turysty i mapę powiatu. W Nowym Tomyślu zrealizowano zaś projekty „Skarby wiklinowego grodu – Geocaching po Nowym Tomyślu” oraz „Miejsca zwykłe i niezwykłe – Geocaching po gminie Nowy Tomyśl”, promujące obiekty turystyczne lub historyczne w tym regionie. Podejmowane działania nie zmieniają jednak faktu, że w dalszym ciągu w całym kraju można znaleźć wiele miejsc uznawanych za regiony ciekawe pod względem turystycznym i kulturowym, które nie są dostatecznie promowane.
Geocoaching jest zjawiskiem pozytywnym w każdym możliwym aspekcie. Na jednej z polskich stron zajmujących się tą tematyką można przeczytać: „Geocaching jest zabawą międzynarodową kierowaną do poszukiwaczy przygód w każdym wieku. Jej uczestnicy utrzymują ze sobą kontakty i organizują cykliczne spotkania. Ważna jest również dla nich ochrona środowiska”. Szansa na relaks połączony ze zdobywaniem wiedzy na temat regionu oraz aktywnym działaniem na rzecz ochrony środowiska to prawdopodobnie najlepsze motywatory skłaniające do udziału w przynajmniej jednym poszukiwaniu ukrytych skarbów.
A na odkrywców w okolicach Krakowa czeka 799 tajemniczych skrzynek.
Korzystałem m.in. z informacji zawartych stronie www.turystykakulturowa.org.