Flagowy przykład w pełni zrealizowanych koncepcji socrealizmu: legendarna Nowa Huta z Pałacem Dożów, placem Centralnym, szerokimi arteriami, zagospodarowanymi osiedlami oraz dużymi parkami…
A wszystko zaczęło się 21 czerwca 1949 roku na Konferencji Architektów Partyjnych. Tego dnia proklamowano socrealizm w architekturze – sama koncepcja dotarła do Polski oczywiście ze Związku Radzieckiego. Nadrzędnym celem nowej architektury było „zapewnienie powszechnie dostępnych higienicznych warunków zamieszkania”. Na potrzebę tę postanowiono w pełni odpowiedzieć właśnie w Nowej Hucie – przykładów realizacji tak mocno opartych na wytycznych socrealizmu w architekturze próżno bowiem szukać w całej Polsce.
Budowa Nowej Huty rozpoczęła się w 1949 roku. W ciągu dziesięciu lat na terenach podkrakowskich wsi wyrosło nowe miasto, na które składało się między innymi 18 tysięcy mieszkań, 90 kilometrów ulic, 550 kilometrów sieci wodociągowych, kanalizacyjnych i cieplnych, 15 budynków szkolnych oraz szpital.
Po upadku komunizmu walory Nowej Huty były albo niedostrzegane, albo marginalizowane. Najpewniej powodem tego była jej proweniencja – w końcu dzielnica ta stanowiła owoc znienawidzonego przez wielu systemu. Dopiero w 2005 roku układ urbanistyczny Nowej Huty został wpisany do rejestru zabytków Krakowa.
Dzisiaj dzielnica tętni życiem. W 2023 roku Nowa Huta została uznana za Pomnik Historii.
Aby odkryć urok architektury nowohuckiej warto skorzystać z trasy spaceru opracowanej przez Krakowski Szlak Modernizmu: https://szlakmodernizmu.pl/modernizm/nowa-huta/
