Zamek w Niepołomicach

Upodobanie Kazimierza Wielkiego do łowiectwa jest dobrze znane ze źródeł. Ta pasja w końcu kosztowała króla życie – zmarł w wyniku powikłań po wypadku w czasie polowania na jelenie w Przedborzu. Zamek w Niepołomicach powstał zapewne właśnie jako baza do polowań w sąsiedniej Puszczy. O możliwość aktywnego wypoczynku w pobliżu Krakowa król zadbał jeszcze w pierwszej połowie swoich rządów – zamek był prawdopodobnie używany już w roku 1349; niestety Kazimierzowi nie zawsze udawało się uciec od monarszych obowiązków – zachowało się kilka wystawionych właśnie tutaj dokumentów z różnego rodzaju rozporządzeniami. Wypady do Niepołomic musiały być jednak częstsze, skoro zachowała się skarga kustosza katedry krakowskiej, który pobierał dziesięcinę z niepołomickiej parafii, na ograniczenie jego dochodów z racji przejadania tutejszych dóbr przez dwór królewski.

Zamek w formie, którą można oglądać dzisiaj, odbiega od tej Kazimierzowskiej – przebudowano go za czasów Zygmunta Augusta i  w XVII wieku, kiedy powstały efektowne krużganki; niestety wzniesiony wówczas pałac okaleczono po rozbiorach, usuwając drugie piętro. Tak czy inaczej renesansowa rezydencja zdaje się powtarzać obrys zamku średniowiecznego, który jako jeden z nielicznych w Małopolsce wzniesiono z cegły na planie regularnego, prostokątnego kasztelu z czterema skrzydłami zabudowy.