Wstęp
Miasteczko gwiezdne
Jeśli zwyczajowo na szczycie spodziewacie się najlepszych widoków na trasie, to niestety przygotujcie się na małe rozczarowanie. Lubomir jest szczytem prawie całkowicie zalesionym, ale zaciekawić może inna wyjątkowa atrakcja, a mianowicie Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Bachiewicza, dostępne dla zwiedzających. Warto wcześniej sprawdzić harmonogram pokazów i godziny otwarcia na stronie internetowej placówki.
Obserwatorium działa w trzech obszarach: naukowym, dydaktycznym i popularyzatorskim. W ramach oferty dydaktycznej organizowane są tu jedyne w Polsce otwarte pokazy nieba oraz wieczorne obserwacje. Pokazy odbywają się dwa razy w miesiącu, w soboty od marca do listopada w pobliżu nowiu Księżyca, a w lipcu i sierpniu także w pozostałe piątki i soboty, z zastrzeżeniem jednak, że warunki pogodowe muszą być idealne do obserwacji. Co to oznacza w praktyce? Tylko bezchmurne niebo i brak opadów atmosferycznych gwarantują sensowną możliwość oglądania z bliska gwiazd i planet. Zdarza się więc, że zajęcia edukacyjne muszą zostać odwołane, jednak pracownicy obserwatorium starają się organizować pokazy nawet w mniej sprzyjających warunkach. W trakcie obserwacji, trwających zwykle około dwóch godzin, można zobaczyć m.in. gromady kuliste gwiazd i mgławice planetarne. Można także pooglądać kratery, góry i morza księżycowe na Srebrnym Globie oraz Wielką Czerwoną Plamę na Jowiszu czy pierścienie Saturna. W przypadku takiego nocnego pokazu warto wybrać się do obserwatorium od strony przełęczy Jaworzyce koło Węglówki, skąd czeka nas jedynie 1,5 kilometra podejścia. Jest to wręcz wymarzona opcja na nocny wypad w góry.
Pierwsze obserwatorium na Lubomirze powstało prawie 100 lat temu, kiedy szczyt ten nosił jeszcze inną nazwę. Właścicielem terenów na ówczesnej Łysinie był książę Kazimierz Lubomirski, który przekazał te ziemie pod budowę stacji obserwacyjnej. To na jego cześć w 1932 roku nazwę szczytu zmieniono, a powstanie obserwatorium zainicjował założyciel placówki i zasłużony polski astronom Tadeusz Banachiewicz, który został później wybrany patronem tego miejsca. Przed II wojną światową w obserwatorium dokonano kilku interesujących odkryć, m.in. dwóch komet. Jednakże w 1944 roku niemieccy żołnierze zniszczyli obserwatorium, które na odbudowę musiało czekać ponad 60 lat. Obecny budynek został oddany do użytku w 2007 roku.