Kacwin

Trasę rozpoczynamy od końca… a właściwie od ostatniej (albo pierwszej, jak kto woli) wsi po polskiej stronie Spisza.

Kacwin, z języka niemieckiego katzwinkel, czyli koci zakątek, położony jest na Spiszu – dawnej historycznej krainie, która do 1920 roku stanowiła część Królestwa Węgierskiego. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1320 roku, dowiadujemy się o niej z dokumentu sprzedaży dokonanej przez Kokosza Berzewiczego. Wieś lokowana na prawie niemieckim przez następne stulecia (z krótkimi odstępstwami) należała do kolejnych właścicieli klucza dunajeckiego z siedzibą na zamku w pobliskiej Niedzicy.

Kacwin to jedna z najstarszych wsi na Spiszu, a jej układ przestrzenny jest typowy dla tego terenu. Pomimo postępującej przebudowy w wielu miejscach przetrwała tu tradycyjna struktura zagród, z domami mieszkalnymi ustawionymi szczytowo względem głównej drogi i budynkami gospodarczymi na jej obrzeżu. Zachował się również charakterystyczny pas stodół z „ulicą stodolną” na krańcu działki, otaczający zespół zabudowy mieszkalnej. Czasami do zagrody przynależą też wolnostojące spichlerze, chlewiki czy piwniczki.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu elementem charakterystycznym dla kacwińskiego krajobrazu były drewniane spichlerze, tzw. sypańce. Do dziś w Kacwinie zachował się w zasadzie tylko jeden – zabytkowy już – sypaniec w reprezentatywnym stanie.

Wśród zachowanych zabudowań użyteczności publicznej i parafialnej Kacwina uwagę zwraca budynek starej szkoły (obecnie świetlica), dawna organistówka z łamanym dachem polskim (obecnie dom przedpogrzebowy), plebania wraz z zabudowaniami gospodarczymi oraz siedem kapliczek zlokalizowanych w różnych częściach wsi. Trzy najstarsze kapliczki pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku – kaplica pw. Matki Boskiej Śnieżnej położona przy starej drodze na Łapsze Niżne, kaplica pw. Trójcy Świętej przy drodze wjazdowej od strony Niedzicy oraz kaplica cmentarna pw. św. Katarzyny.