Wstęp
Chaczkar przy kościele pw. św. Mikołaja
Chaczkar (z orm. kamień krzyżowy) to w kulturze ormiańskiej zarówno współcześnie, jak i przed wiekami, kamień upamiętniający ważne wydarzenia, rocznice i zmarłych. Krakowski chaczkar, zaprojektowany przez architekta Jacka Chrząszczewskiego według tradycyjnych symboli, jakie można znaleźć jeszcze i dziś na przykład w ormiańskiej katedrze we Lwowie, stanął przy kościele św. Mikołaja w 2004 roku. Lwów bowiem przez wiele stuleci, jeszcze do ostatniej wojny, był dla Ormian najważniejszym ośrodkiem życia na ziemiach polskich, od czasu, kiedy żyją w diasporze. Na krakowskim chaczkarze architekt umieścił ornament kwitnącego drzewa krzyża, które ‒ zgodnie z legendą ‒ miało zakwitnąć po męczeńskiej śmierci Chrystusa. Kamienna płyta z piaskowca upamiętnia Ormian, którzy od XIV wieku zaczęli zamieszkiwać na ziemiach polskich i położyli wiele zasług dla Rzeczpospolitej. Monument ten jest także poświęcony ofiarom ludobójstwa dokonanego na Ormianach w Turcji w 1915 roku oraz Polakom i Ormianom zamordowanym przez ukraińskich nacjonalistów z UPA w latach 1939‒1945. O nieuchronności przemijania i wielowiekowej historii narodu ormiańskiego przypomina wyrzeźbiony w górnej części elewacji południowej chaczkaru zegar słoneczny.