Największą grupę afrodyzjaków stanowią rośliny. Można je dzielić na grupy według sposobu fizjologicznego działania lub segregować w odniesieniu do innych, kulturowych kryteriów. Naturalnymi, tradycyjnymi „środkami na miłość” zajmują się farmacja i medycyna, robią to jednak niezbyt intensywnie. Świadome są złożoności procesów, które decydują o naszych afektach i uniesieniach i wiedzą, że na silne wrażenia łagodne naturalne środki mają wpływ raczej symboliczny. Zresztą, jak mawiają niektórzy, najważniejszym organem seksualnym człowieka jest mózg. Poszukiwania mają długą tradycję, znajdziemy je chyba w każdym systemie medycznym i, podobnie jak w przypadku ziół leczniczych, cechują się podobnym wzorcem przystawalności do ustaleń medycyny oficjalnej. Jedne działają, inne nie. 

Rośliną, która działa przede wszystkim na naszą wyobraźnię (potwierdzone działanie m.in. moczopędne i wiatropędne), jest lubczyk ogrodowy. Chociaż konwencjonalna medycyna nie pokłada w niej nadziei jako afrodyzjaku, jest obsadzana w tej roli w polskiej kulturze ludowej, a ostatnio także w kulturze masowej. Dziko występuje w Iranie i Afganistanie, w ogrodach Europy uprawiana od VIII wieku, w Polsce od kilkuset lat. Jest byliną, krewną selera i marchewki, dorasta do 1,5 m wysokości, ale na zimę traci wszystko, co znajduje się ponad ziemią. Kwitnie na żółto. W ludowych wierzeniach jest rośliną pomagającą kobietom zdobyć kochanka. Dzisiaj powszechnie znana pod inną nazwą – „maggi” – od przyprawy, której recepturę opracował pod koniec XIX wieku Szwajcar Julius Maggi. Może ten jednokierunkowy sposób działania lubczyku bierze się jednak z wielkiej mocy uwodzenia dobrze przyrządzonej zupy i gulaszu? 

Józef Rostafiński (1850–1928), krakowski botanik i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, szukał ziół o przedchrześcijańskim rodowodzie i z dużym sceptycyzmem wyrażał się o możliwości ich znalezienia. Swoje przekonanie oparł na dokładnej analizie polskich zielników z XVI–XVIII wieku, które były źródłem ówczesnej oficjalnej wiedzy medycznej dla mas. To z nich „lud polski” miał czerpać wiadomości i inspiracje dla swojej medycyny. Rostafiński podaje 56 roślin o działaniu afrodyzjakalnym, a lubczyk wcale nie wygląda na najważniejszą z nich. Sąsiaduje z innymi przyprawami – koprem, kolendrą, oregano, goździkami, szafranem, a także tatarskim zielem, czyli tatarakiem, spożywanym niegdyś w zastępstwie imbiru. Cechą wspólną tych roślin jest silmy aromat. Przez podobieństwo do męskich jąder za afrodyzjak uważano storczyki, nazywane „lisimi jajkami”. Bulwy korzeniowe storczyków, bo to o nie chodzi, do dziś służą w Turcji i na Bałkanach do wyrobu gorącego napoju na bazie wody lub mleka o nazwie salep. Surowiec do jego produkcji rośnie także w Polsce, ale jest, jak wszystkie storczyki, pod ochroną. Dla zawziętych jest nadzieja – Syreniusz (1613) i Marcin z Urzędowa (1595) podają, że wystarczy nawet samo wąchanie. Niestety kwitną w maju, długo po walentynkach.

Na wszelki wypadek dla nieszczęśników wbrew woli ku miłości przyciągniętym – dwa przepisy na antyafrodyzjaki, bo takie przecież również były. Syreniusz (1613) podaje, że napar z grzybieni (tzw. lilie wodne) pity na czczo „na 40 dni bujność cielesną odejmuje”. Trochę długo, napój raczej niebezpieczny, a i roślina chroniona. Lepszy jest Spiczyński (1542), który podaje kobietom koło ratunkowe z użyciem powszechnie dostępnego, aromatycznego wrotyczu: „Gdyby którą białą głowę sczarowano, iżby z gorącej miłości wszczął się jej niepokój, a iżby rozumiała, żeby była dziewka, a iżeby panieństwo miała stracić, tedy niech się w tej wrotyczy myje, odejdą od niej te czary”.

Fot. Wikipedia, domena publiczna