Przystanek autobusowy UR al. 29 Listopada, naprzeciwko charakterystycznych budynków ozdobionych pasami kolorowych kół. Gmachy należą do kampusu Uniwersytetu Rolniczego, wybudowanego tu w latach 70. XX wieku. To z tego miejsca rozpoczniemy naszą prądnicką wyprawę. By odnaleźć nasz pierwszy cel, przejdźmy na ulicę Celarowską, której nazwa przypomina o dawnych właścicielach tych terenów – włoskiej rodzinie Cellarich.

Znajdziemy tu wspaniały okaz dębu szypułkowego, pomnik przyrody, który podobno liczy ponad 300 lat. Stanowi on centralny punkt dębowego ogrodu utworzonego w 2018 roku. Ten park kieszonkowy nie tylko umożliwia okolicznym mieszkańcom odpoczynek, lecz także pozwala zgłębić wiedzę na temat szlachetnego gatunku drzewa, jakim jest dąb. Według lokalnej legendy ten akurat dąb jest wyjątkowy, bo rośnie w miejscu pochówku dzielnego Podlewki.

Rzecz działa się w czasach najazdu Szwedzkiego, kiedy szturmujące Kraków wojska nieprzyjaciela stacjonowały na terenie obu Prądników – Białego i Czerwonego. By utrzymać miasto, Stefan Czarnecki poszukiwał śmiałka, który mógłby przeniknąć w szeregi wroga i poznać plany ataku. Na ochotnika zgłosił się młody szlachcic Podlewko. Biegle władał szwedzkim, bo jego ojciec zajmował się handlem. Nim jednak udał się w swoją misję, usłyszał przepowiednię starej wiedźmy. Oznajmiła mu, że wkrótce zginie, a jego grób będzie naznaczony na wieki. By uniknąć okrutnego losu, otrzymał od niej żołądź, uważany za amulet odwagi i męstwa, oraz tajemniczą przestrogę: by nigdy nie zasnął, nim nie dokończy zdania.

Jak ziściła się przepowiednia wiedźmy, możemy doczytać, odpoczywając w cieniu rozłożystego dębu. I choć ta historia zapewne nigdy się nie wydarzyła, to prądnickich miejsc zwanych „na Podlewku” czy „Podlewkiem” jest kilka. Między innymi tu, gdzie rośnie jeden z prądnickich pomników przyrody.

U zbiegu alei 29 listopada i ulicy Opolskiej widnieje wysoki mur z czerwonej cegły. Okala teren należący do Zgromadzenia Sióstr Albertynek. Nim jednak zadomowiły się tu mniszki, teren należał kolejno do kilku wpływowych rodzin: Montelupich, wspomnianych już Cellarich i Badenich. Pod koniec XVI wieku bracia Andrzej i Paweł Cellari wznieśli tu pałac. W kolejnym stuleciu mieścił się w nim ponoć zbór ariański. Zrujnowany w czasie potopu szwedzkiego, został odbudowany przez generała Pawła Cellariego i jego żonę. Wtedy też powstały budynki gospodarcze, w tym zachowany do dziś lamus. Pałac nie miał jednak szczęścia. W drugiej połowie XVIII wieku zamienił się w ruinę podczas konfederacji barskiej. Na początku XIX wieku na jego pozostałościach Marianna Badeni wybudowała parterowy dworek, a w pobliżu uruchomiła karczmę Pocieszka, która z czasem przeistoczyła się w modną wśród krakowian restaurację, gdzie serwowano wyśmienitą kawę i piwo.

Historia samej Pocieszki jest dość niejasna i istnieje wiele sprzecznych informacji o jej dokładnym położeniu. Niektórzy sytuują ją w samym dworze, inni w okolicy dzisiejszego wiaduktu nad ulicą Opolską. Wiadomo jednak na pewno, że dwór w latach 20. XX wieku został przebudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Sasa-Zubrzyckiego, a w 1928 roku na jego terenie pojawiły się albertynki. Wraz z nimi zaś kolejne budynki furty, spichlerza, nowicjatu i tzw. chatki dla księży. W latach 80. XX wieku stanął tu kościół.

Podążając ulicą Woronicza w kierunku dawnego centrum Prądnika, dochodzimy do niewielkiego parku Zaczarowanej Dorożki. Park otoczony blokami leży na terenie, na którym pierwotnie usytuowany był dwór sołecki i zabudowania folwarczne oo. dominikanów. Dawne położenie Prądnika Czerwonego chroniło go przed dotkliwymi wylewami Wisły. Żyzna gleba i bliskość bystrych wód Prądnika spowodowały, że na tym terenie było wiele ogrodów i stawów rybnych, działały młyny i tartaki, kuźnie, papiernie, folusze, w których obrabiano sukno, a także gorzelnie, browary, prochownie i szabelnie, gdzie produkowano broń białą.

Z opisów w klasztornej kronice wiemy, że pierwszy młyn dominikański był sporych rozmiarów, dwukołowy. Dominikanie posiadali też dwa stawy rybne, dwa gospodarstwa i ogród młynny. Z czasem jednak, gdy z powodu intensywnej eksploatacji Prądnika (zasilano nim liczne sadzawki i stawy) dochodziło do wylewów lub niedoborów wody, dominikanie przenieśli się wyżej, w okolice dzisiejszej ulicy Dobrego Pasterza i ronda Barei. Młyn, który po nich pozostał, był następnie modernizowany i przebudowywany.

Na obrzeżach dzisiejszego parku Zaczarowanej Dorożki stoi zrujnowany budynek zwany żabim młynem. Pojawił się tu pod koniec XIX wieku w miejscu tego dominikańskiego i do lat 70. wieku XX otoczony był stawami rybnymi, które ostatecznie zasypano.

W latach 50. XX wieku dominikanie stracili swój prądnicki majątek w wyniku upaństwowienia. W okolicy wyrosły bloki, ogródki działowe, a tereny zielone stały się dzikim miejscem rekreacji okolicznych mieszkańców. W 2006 roku powstał tu park z sadzawką i placem zabaw, który swą nazwę zawdzięcza najsłynniejszemu krakowskiemu dorożkarzowi.

W nieodległym sąsiedztwie dzisiejszego parku mieszkał Jan Kaczara. Podobno to właśnie jemu Konstanty Ildefons Gałczyński poświęcił swój poemat Zaczarowana dorożka z 1946 roku. Opisał go jako postać z pogranicza jawy i snu, która w kwiecistych słowach zapraszała przechodniów na przejażdżkę po Starym Mieście. Wśród sędziwych mieszkańców Prądnika krąży jednak wiele soczystych opowieści o tym dorożkarzu, które nie zawsze potwierdzają jego liryczną legendę…

Najpiękniejszą ozdobą Prądnika Czerwonego jest niewątpliwie kaplica pw. św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty związana z istnieniem folwarku dominikańskiego. Pierwsza kaplica w tym miejscu pojawiła się na przełomie XVI i XVII wieku i nosiła wezwanie św. Antoniego Eremity. Jej pozostałością jest sklepiona krypta zamieniona później na piwnicę jednego z budynków. Obecna budowla pw. świętych Janów powstała w 1642 roku. Była kaplicą o charakterze prywatno-klasztornym i dopiero w latach 50. XX wieku, po upaństwowieniu majątku klasztornego dominikanów, przeszła w użytkowanie parafii pw. Pana Jezusa Dobrego Pasterza, zlokalizowanej przy alei 29 listopada.

W latach 80. XX wieku na terenie dawnego majątku dominikańskiego przy ulicy Dobrego Pasterza zawiązała się odrębna parafia, a w 1989 roku w pobliżu kaplicy wzniesiono kościół parafialny. Zawiłość losów kaplicy nie wpłynęła na szczęście na stan jej zachowania. Zbudowana na planie kwadratu, nakryta kopułą, przechowała malowidła ukazujące sceny z życia św. Jana Chrzciciela i skromne wyposażenie. Podczas konserwacji kilka lat temu odkryto także zacheuszki – ślady konsekracji kaplicy. Prądnicka kaplica to bez wątpienia najcenniejszy zabytek dzielnicy. Niestety można do niej zajrzeć tylko podczas okazjonalnie odprawianych nabożeństw.

Na uwagę zasługuje również jej najbliższe otoczenie – fragmenty muru, który okalał kiedyś folwark dominikanów, pozostałości zabudowań i ogrodu. W sąsiedztwie parafii od ponad trzydziestu lat funkcjonują szkółka ogrodnicza i stadnina koni Polsad, która częściowo zajmuje dawne budynki folwarczne. Warto przespacerować się wzdłuż potoku zwanego Sudołem Dominikańskim przez park rzeczny, który w przyszłości ma zostać połączony z nowopowstałym parkiem Reduta, zlokalizowanym na obrzeżach dzielnicy.

Uwaga! Wejść do parku jest kilka: od ulicy Rozrywka, od ulicy Reduta i od Baziaka.

Warto wybrać to pierwsze, a ewentualny samochód zostawić na parkingu przy cmentarzu Batowice. Z uwagi na gęstą zabudowę trudno o miejsce parkingowe w bezpośrednim sąsiedztwie parku.

Ulicą o wdzięcznej nazwie Rozrywka (mieści się przy niej m.in. krakowska izba wytrzeźwień) docieramy do ostatniego zielonego punktu naszej mikrowyprawy – parku Reduta. Jeszcze kilkanaście lat temu między Sudołem Dominikańskim a ulicą Reduta rozciągały się pola uprawne i zielone nieużytki, na których gdzieniegdzie wyrastały krzaki porzeczek i nielegalnie zorganizowane „domki działkowe”. Ostatnie dziesięć lat to czas intensywnej zabudowy tego terenu, ale tam, gdzie deweloperzy nie zdołali zbudować bloków, udało się powołać do życia park. I w ten sposób uratować resztki zieleni Prądnika Czerwonego.

Park powstał w wyniku licznych konsultacji społecznych, a jego projekt zakłada podział na kilka stref, w tym bardziej dziką, leśną nad samym Sudołem i rekreacyjno-wypoczynkową, bliżej zabudowań ulicy Reduta. Liczący osiem hektarów park to doskonałe miejsce dla najmłodszych – znajdziemy tu trzy wykonane z naturalnych elementów place zabaw, liczne zakamarki w leśnych ostępach, hamaki i miejsce na piknik. Prawdziwych eksploratorów ucieszy bogata w atrakcje i wiedzę ścieżka edukacyjna „Drugie życie drzew”.

Na terenie parku znajduje się ciekawy historyczny ślad – szaniec IS-V-6, który powstał w 1887 roku jako element Twierdzy Kraków. Z czasem funkcje szańca w kształcie owalu zostały zapomniane (w pewnym momencie został ona nawet „przepołowiony” polem uprawnym) i dziś stanowi on porośnięte drzewami miejsce spacerowe.

Przy swoich licznych zaletach park Reduta ma też mankamenty. Swego czasu wątpliwą sławę przyniosły mu kosze na śmieci, a dokładnie ich imponująca liczba – jest ich tu aż 135! Nie da się ukryć, że dominują w krajobrazie, zwłaszcza zimą.

Dróżką nad cicho szemrzącym Sudołem dotrzemy z parku na teren dawnej strzelnicy – choć dawniej odbywały się tu ćwiczenia wojskowe, obecnie to całkiem urokliwe i ciekawe miejsce ze stromymi zboczami i jarami. Jeszcze dziś możemy tu odkryć ślady bunkrów. A stąd już tylko kawałek drogi do fortu 48 Batowice i parku na osiedlu Złoty Wiek – również przyjemnych terenów spacerowych.