przejdź do treści MAŁOPOLSKA TO GO
  • Trasy
  • Artykuły
  • O projekcie
  • Українська
Cel
Kierunek

Redakcja Zwrotnicy

Wstęp

Redakcja Zwrotnicy

Redakcja Zwrotnicy

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Dawna siedziba redakcji Zwrotnicy przy ul. Jagiellońskiej 5, fot. j. Kornhauser, 2020, CC BY-SA 4.0
Nawiguj do tego celu
Redakcja Zwrotnicy
ul. Jagiellońska 5, Kraków

Gdy energia futuryzmu osłabła, rolę przywódców awangardowego środowiska wzięli na swoje barki twórcy czasopisma Zwrotnica z Tadeuszem Peiperem na czele, mieniący się, jakże skromnie, „Awangardą Krakowską”. Od futurystów różniło ich wiele – bardziej intelektualny charakter aktywności, mniejsza predylekcja do hucznych performansów, konsekwencja i racjonalizm w działaniu. Peiper, zwolennik rosyjskiego i zachodnioeuropejskiego konstruktywizmu, okazał się znakomitym organizatorem. Urodzony w Podgórzu, po drugiej stronie Wisły, po chłodnym przyjęciu pierwszych tomików wierszy, poświęcił się redagowaniu najważniejszego periodyku krakowskich awangardzistów.

Zwrotnica, wychodząca w latach 1922–1923 i 1926–1927, okazała się oknem na rewolucyjny świat – publikowali w niej wszyscy ważni eksperymentatorzy, przedrukowywano manifesty artystów z całej Europy, publikowano reprodukcje prac plastycznych. A wszystko w skromnym lokalu przy ulicy Jagiellońskiej 5, u zbiegu z ulicą Szewską, którą to spod Elefanta docieramy tu raz-dwa. W kamienicy, która dziś służy m.in. Narodowemu Staremu Teatrowi, na drugim piętrze w mansardzie Peipera mieściła się redakcja Zwrotnicy. Jak twierdzili uczniowie i współpracownicy Peipera, m.in. Jan Brzękowski, lokum zawsze tonęło w kłębach dymu, na biurku bezładnie leżały sterty papierów i prenumerowanych pism artystycznych ze świata, a pod ścianą stała wąska otomana. W takich warunkach rozwinęło się jedno z kluczowych dla rozwoju polskiej literatury i sztuki zjawisk. W końcu to pod bokiem Peipera wyrosło grono czołowych poetów i prozaików – oprócz Brzękowskiego warto wspomnieć Juliana Przybosia, Jalu Kurka i Adama Ważyka. To właśnie w tej narożnej kamienicy w samym centrum Starego Miasta, w małym pokoiku z oknami wychodzącymi na Szewską, powstał najważniejszy manifest Awangardy Krakowskiej zatytułowany Miasto. Masa. Maszyna, w którym Peiper wzywał artystów do włączenia się w rytm dziejów i budowy nowego porządku opartego na trzech filarach: rewolucji urbanistycznej, rewolucji proletariackiej i rewolucji technicznej.

Trasy

Spacer po awangardowym Krakowie

Spacer po awangardowym Krakowie

Międzywojenni awangardowi pisarze i artyści upodobali sobie krakowskie stare miasto. Zobacz

Małopolski Instytut Kultury instytucja kultury województwa małopolskiego Małopolska

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88

  • Ulubione
  • Trasy
  • Artykuły
  • O projekcie
  • Kontakt
  • Dostępność