
Dwór Ignacego Paderewskiego w Kąśnej Dolnej
Naszą wycieczkę rozpoczynamy we wsi Kąśna Dolna, położonej malowniczo pośród pagórków Pogórza Ciężkowickiego, gdzie znajduje się klasycystyczny dworek, który w latach 1897–1903 należał do jednego z najsłynniejszych muzyków przełomu wieków – Ignacego Jana Paderewskiego. Budynek powstał w 1833 roku, kiedy właścicielem majątku był Paweł Gostkowski. Kilkadziesiąt lat później Stanisław Roszkowski, pełnomocnik Paderewskiego, zakupił posiadłość od Barbary z Gostkowskich Jordan-Stojowskiej. Majątek mistrza poza Kąśną Dolną obejmował również sąsiednie Przybyłów, Siekierczynę, Jamną i Bukowiec, w sumie 1146 hektarów i 80 arów.
Dworek przeszedł gruntowny remont. Wymienione zostały posadzki, dach, piece, wprowadzono oświetlenie elektryczne i doprowadzono linię telefoniczną. Zarówno dwór, jak i nowo wzniesione budynki gospodarskie zostały wyposażone w nowoczesną sieć wodociągową i kanalizacyjną. Powiększony do 16 hektarów park dworski z aleją lipową umilał wypoczynek mieszkańcom i gościom. Posiadłość była spełnieniem marzenia Paderewskiego o posiadaniu gospodarstwa w Polsce. Niestety, mimo poczynionych inwestycji i wielkich planów po pięciu latach kompozytor zdecydował się sprzedać majątek w Kąśnej. Niegospodarność i nieuczciwość kolejnych zarządców majątku doprowadziła do jego ogromnego deficytu i sprzedaży, oczywiście ze stratą. Paderewski nigdy już nie powrócił do pomysłu prowadzenia gospodarstwa w Polsce.
Kolejnymi właścicielami dóbr w Kąśnej stali się przyjaciele mistrza, Helena i Włodzimierz Kodrębscy. Po sprzedaży majątku w 1912 roku zabrali część wyposażenia dworu ze sobą, w tym fortepian Paderewskiego marki Petrof (który powrócił do Kąśnej w latach 80.). Majątek kupił od Kodrębskich ziemianin z Sanoka Stanisław Nowak, który zmarł w Kąśnej w 1919 roku. W 1945 roku nowe władze przejęły posiadłość od rodziny Nowaków. Budynki i park ulegały stopniowej dewastacji. W dworku mieściły się kolejno szkoła podstawowa, później rolnicza, a następnie magazyny. W latach 60. urządzono w nim i w wybudowanych na terenie parku domkach kempingowych ośrodek kolonijny. Wieloletnie działania Tarnowskiego Towarzystwa Muzycznego doprowadziły do objęcia ochroną dworu i parku w 1980 roku, a później do ich przejęcia. Od 2015 roku posiadłością zarządza Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. Instytucja współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego organizuje szereg wydarzeń kulturalnych.
Aranżacja wnętrz dworu nawiązuje do czasów, kiedy mieszkał tu kompozytor. Wnętrza urządzone zostały zabytkowymi meblami pochodzącymi z Muzeum Narodowego w Warszawie. Znajdują się tu także eksponaty należące niegdyś do Paderewskiego, wśród nich neoklasycystyczne fotele, kufry podróżne czy wspomniany już fortepian marki Petrof. W gabinecie pana domu przechowywana jest część księgozbioru Paderewskiego, którego większość znajduje się w Ośrodku Dokumentacji Muzyki Polskiej przy Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W sąsiedztwie dworu znajduje się stodoła zaaranżowana w 2018 roku na salę koncertową. Budynek pochodzący z pierwszej połowy XX wieku wyróżnia doskonała akustyka. Przybywających tu gości wita pełen uroku 16-hektarowy park, a w nim staw z pomostem, aleja lipowa i kilkusetletnie dęby.