Browar w Tenczynku

W źródłach historycznych pierwsza wzmianka o browarze w Tenczynku pojawia się w 1553 roku, a jego właścicielami byli wtedy Andrzej i Stanisław Tęczyńscy. Ta data oznacza, że browar jest jednym z najstarszych w kraju. Wiadomo, że w połowie XVII wieku funkcjonował pod pieczą Łukasza Opalińskiego (męża Izabeli, ostatniej z rodu Tęczyńskich), który  odbudował budynek, spalony przez Szwedów podczas potopu. W XVIII wieku wraz z okolicznymi osadami, m.in. Rudnem, Zalasem, Frywałdem i Nawojową Górą, wchodził w skład klucza tenczyńskiego (dokumentu traktującego o majętności mieszkańców województwa oraz powiatu krakowskiego).

Następnie, wskutek reorganizacji dóbr, browar na lata 1773–1874 został włączony w folwark krzeszowicki. Powodem tych działań mógł być m.in. fakt przeniesienia siedziby administracji Hrabstwa Tenczyńskiego z Morawicy do Krzeszowic w latach 80. XVIII wieku lub budowa pałacu Potockich w Krzeszowicach i konieczność zapewnienia mu wsparcia finansowego. W roku 1852 hrabia Potocki przeprowadził przebudowę browaru w celu rozpoczęcia produkcji wielkoprzemysłowej piwa ordynaryjnego i dubeltowego.

Browar okres swojej wysokiej rentowności osiągnął pod koniec XVIII i na początku XIX wieku. W tym czasie propinacja (prawo do produkcji i sprzedaży piwa i gorzałki) stanowiła najważniejsze źródło dochodów pańskich. Niewielką część produkcji przeznaczano na handel w Krakowie, jej przeważającą większość zaś ordynarii zatrudnionej w folwarku. Opracowano także dane wskazujące na spożycie piwa przez społeczność chłopską w tamtym okresie – było to średnio 65 garnców rocznie na jedno gospodarstwo (250 litrów).

Na początku XIX wieku mówi się o współpracy browaru z plebanią. Miała ona polegać na przekazywaniu  piwa jako poczęstunku dla parafian, jak podają źródła „dla dogodności przychodzącym parafianom z obrzędów kościelnych”. W XX wieku piwo z Tenczynka było rozpoznawalne w Europie, sprzedawane w Koszycach, Wiedniu i Budapeszcie.

W 1904 roku piwo zdobyło złoty medal na wystawie w Pilźnie. Obecny kształt budynku pochodzi z czasów przebudowy zrealizowanej przez hrabiego Potockiego.