Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1325 roku, ale na pewno jest ona dużo starsza – na jej terenie znajduje się aż 13 stanowisk archeologicznych z różnych okresów. 

Zbylitowska Góra nie została oszczędzona podczas I wojny światowej – w 1914 roku linia frontu zatrzymała się na płynącym nieopodal Dunajcu. W wyniku toczonych walk wiele budynków we wsi zostało zniszczonych (kościół, plebania, szkoła, zabudowania folwarczne), a okopy i leje po ostrzale artyleryjskim zryły okoliczne pola. II wojna światowa nie przyniosła tylu strat materialnych, w Zbylitowskiej Górze miejsce miały jednak dramatyczne wydarzenia – w lesie zwanym Buczyną Niemcy zamordowali od 8 do 10 tysięcy osób. 

Ostatnimi właścicielami Zbylitowskiej Góry byli Żabowie herbu Kościesza, których majątek został rozparcelowany w wyniku reformy rolnej z 1945 roku. Od tamtej pory dwór był najpierw siedzibą domu dziecka, a następnie zakładu wychowawczego, który przemianowano na Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, internat i krytą ujeżdżalnię koni służącą hipoterapii i działającą do dzisiaj. W 2013 roku zespół dworsko-parkowy powrócił do córek ostatniego właściciela – Franciszka Żaby. 

W Zbylitowskiej Górze zwiedziliśmy między innymi zespół dworsko-parkowy zaprojektowany przez Piotra Aignera.

Klasycystyczny dwór zbudowany po roku 1830 w miejscu poprzedniego – drewnianego. Dwór jest parterowym budynkiem z portykiem o sześciu filarach, na zwieńczeniu widoczne są kartusze z herbami Nałęcz i Szreniawa. 

Budynki znajdujące się na terenie zespołu dworsko-parkowego to obecnie siedziba Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowaczego. 

Wyłącznie z zewnątrz obejrzeliśmy także jednonawowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Polichromię figuralną świątyni zaprojektował Jerzy Nowosielski – niestety tego dnia kościół był zamknięty, w związku z czym polichromii nie udało nam się zobaczyć.

Zbylitowska Góra to bardzo urokliwa miejscowość, po której warto także po prostu pospacerować – nie odmówiliśmy sobie i tej przyjemności.

Bez wątpienia położone tuż obok Tarnowa Wierzchosławice wiele (w tym i sławę) zawdzięczają Wincentemu Witosowi – działaczowi Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz trzykrotnemu premierowi II Rzeczypospolitej. Nasza wizyta w Wierzchosławicach upłynęła pod znakiem tej postaci. Zwiedziliśmy poświęcone Witosowi muzeum, które ma swoją siedzibę nie gdzie indziej, jak w dawnym gospodarstwie polityka. Udało się nam także zobaczyć stojący kilkaset metrów dalej dom, w którym w 1874 roku urodził się Wincenty Witos. Budynek został właśnie odnowiony i już niebawem ma zostać udostępniony zwiedzającym.

W skład muzeum wchodzą: budynek mieszkalny, stajnia, dwie stodoły i piwnica. 

Wincenty Witos słynął z manifestowania swojego chłopskiego pochodzenia – podkreślał je między innymi swym ubiorem, zawsze chodził w wysokich butach, nigdy nie zakładał krawata, nawet podczas ważnych państwowych wydarzeń. Poniższa fotografia przedstawia „atrybuty” polityka.

 

Dom, w którym urodził się Witos. 

Godziny otwarcia muzeum:
Poniedziałek – nieczynne

Wtorek–piątek: 8.00–15.30

Sobota–niedziela: 10.00–16.00 

Ceny biletów:
Bilet normalny: 6,00 zł

Bilet ulgowy: 4,00 zł

Bilet rodzinny: 12,00 zł
Opłata za przewodnika: 30,00 zł

W położonej nad rzeką Breń Dąbrowie Tarnowskiej zwiedziliśmy jedną z największych w Małopolsce, niedawno odrestaurowaną synagogę – obecnie jest ona siedzibą Ośrodka Spotkania Kultur. Zbudowana w latach 1855–1860, zdewastowana podczas II wojny światowej, niszczała aż do 2007 roku, kiedy to zajęły się nią Muzeum Okręgowe w Tarnowie i Dąbrowski Dom Kultury.

Nie mogąc korzystać z synagogi, Żydzi mieszkający w Dąbrowie Tarnowskiej zorganizowali dom modlitwy przy ulicy Daszyńskiego – od kilku lat jest on zamknięty, nam jednak (dzięki uprzejmości jednej z pań pracujących w Ośrodku Spotkania Kultur) udało się do niego na moment wejść. Po znajdujących się w nim przedmiotach nie zostało zbyt wiele, większość eksponowana jest właśnie w Ośrodku Spotkania Kultur. 

Budynek murowanej, wysokiej synagogi nakryty jest dwuspadowym dachem. Frontowa ściana stanowi trójkondygnacyjny krużganek wsparty na czterech masywnych kolumnach. Flankują go dwie czworoboczne wieże, w których znajdują się schody prowadzące do części synagogi przeznaczonej dla kobiet, czyli babińca. W górnej części wież umieszczono wyobrażenia zwierząt: orła, lwa, lamparta i jelenia. Boczne ściany zdobią arkadowe nisze mieszczące wysokie, półkoliście zamknięte okna.

Sala modłów z odnowionymi malowidłami – cyklem zodiakalnym i pejzażami Izraela.








 W sali modłów znajduje się także ekspozycja poświęcona historii Dąbrowy Tarnowskiej.

W OSK znajdują się także zbiory Muzeum Powiśla Dąbrowskiego – przykłady kultury materialnej Powiśla Dąbrowskiego.




Wnętrza domu modlitwy przy ulicy Daszyńskiego

Godziny otwarcia OSK: 
Poniedziałek – nieczynne 

Wtorek–sobota: 9.00–17.00

Niedziela – tylko po wcześniejszym umówieniu telefonicznym (tel. 14 657 00 09)

Wstęp bezpłatny.

 

Sugerowana trasa: Kraków – Zbylitowska Góra – Wierzchosławice – Żabno – Dąbrowa Tarnowska – Kraków (dokładną trasę znajdziecie tutaj: http://bit.ly/2a0A45C).

Dojazd: jeśli wybieracie się samochodem z Krakowa, najlepiej pojechać autostradą A4 do Tarnowa.

Jedzenie: przystanek na obiad można zrobić w Restauracji Herbowej w Żabnie – rekomendujemy zupę koperkową, placki ziemniaczane i kawę.

Autorką wszystkich fotografii jest Marlena Jałoszyńska, CC BY SA NC ND