Płyta nagrobna z wyobrażeniem „drzewa życia”  odkryta na Wawelu w latach 60. XX wieku pochodzi najprawdopodobniej z XI w. Trudno jednak do końca precyzyjnie określić jej wiek.  

Płyta nagrobna, składająca się z dwóch elementów, została znaleziona w czasie prac archeologicznych prowadzonych w latach 1966–1975 w obrębie południowego skrzydła budynku nr 5 na Wawelu, pod kierunkiem Stanisława Kozieła i Mieczysława Frasia. Górny element płyty został wydobyty z wykopu i przekazany do Działu Lapidarium. W 1991 roku poddano go zabiegom konserwatorskim i wyeksponowano na wystawie „Wawel Zaginiony”. Część dolną wydobyto w roku 1993. W czasie prac konserwatorskich oba elementy scalono, a następnie umieszczono ponownie na wystawie. Płyta nakrywała grobowiec, który znajduje się w obrębie apsydy zachodniej reliktów rotundy dwuapsydowej określonej przez badaczy jako kościół B.

Płyta w postaci prostopadłościennego bloku piaskowca. Na górnej powierzchni widoczny jest ryt przedstawiający krzyż o rozszerzających się ramionach, wpisany w koło, połączone z podstawą (w postaci półkola) długim drzewcem. Na górnej powierzchni płyty oprócz rytu znajdują się liczne nacięcia dłutem, lekko ukośne do osi podłużnej, tworzące fakturę powierzchni bloku. Płyta nakrywała komorę grobową o wymiarach 200 × 60 cm, głęboką na 60 cm. Jej ściany oblicowane zostały ciosami z piaskowca o wysokości od 18 do 23 cm, ze śladami obróbki jodełkowej. Grobowiec zawierał szkielet kobiety. Zarówno usytuowanie w przestrzeni podemporowej, jak i okazała płyta nagrobna wskazują, że pochowano w nim osobę wywodzącą się z ówczesnej elity społecznej. Brak wyposażenia grobowego (według odkrywców wyrabowanego) utrudnia precyzyjne datowanie grobowca i płyty. Określenie wieku zabytku oparte jest na datowaniu rotundy. Wyobrażenie na płycie krzyża w otoku umieszczonego na drzewcu zostało zinterpretowane przez odkrywców jako symbol „drzewa życia” (Arbor Vitae). Odmienną interpretację przedstawiła Helena Zoll-Adamikowa, uznając ryt za odwzorowanie krzyża procesyjnego, którą to wersję przyjął Zbigniew Pianowski. Ostatecznie znaczenie omawianego wyobrażenia nie zostało jednoznacznie rozstrzygnięte. Zespół płyt z wyobrażeniem „krzyża w otoku umieszczonego na drzewcu” z terenu Europy (w tym kilku z ziem polskich ) jest bogaty, jednak wszystkie mają późniejszą metrykę.

Źródło: www.muzea.malopolska.pl
Autor płyty nagrobnej nieznany, „Płyta nagrobna z wyobrażeniem „drzewa życia” z rotundy dwuapsydowej – tzw. kościoła B na Wawelu", eksponat ze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu, digitalizacja: RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski Plus, domena publiczna