W czym walczyli?

W czym walczyli?

Autor: Piotr Wilkosz, Licencja: ©

Zajrzyjcie do Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Albo po prostu na stronę www.muzea.malopolska.pl. I przyjrzyjcie się dokładnie, co nosili na sobie rycerze. 

Prezentowana w Muzeum Narodowym w Krakowie zbroja turniejowa, skompilowana jest z kilku garniturów zbroi zachodnioeuropejskich powstałych w połowie XVI wieku. Jej zasadniczą cześć stanowią kirys, obojczyk, naramienniki i taszki roboty najlepszych płatnerzy południowoniemieckich.
Na napierśniku z ością i gąską, czyli występem w części brzusznej, wytrawiony jest w pionowych pasach motyw wici roślinnej oplatającej panoplia i instrumenty muzyczne. 

Zbroja została wyobrażona w Hołdzie pruskim Jana Matejki. Ma ją na sobie wielki mistrz zakonu krzyżackiego, książę pruski Albrecht Hohenzollern, który został ukazany, jak składa hołd lenny królowi polskiemu Zygmuntowi I na rynku krakowskim. Tylko hełm zamknięty, trzymany na obrazie Matejki przez giermka Albrechta, nie należy do garnituru.

W zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajdziecie w kolei hełm zamknięty - dzwon wykuty z jednej blachy, formowany półkoliście, z szerokim, niezbyt wydatnym grzebieniem, ozdobionym nacinanym ornamentem linearnym. Zamknięty profil hełmu oraz błyszcząca, gładka powierzchnia stali, kontrastująca z główkami spiralnie skręconych nitów, pomimo surowej funkcjonalności, nadają mu niezwykłej elegancji. Powleczony grubą warstwą czarnej farby, mającej chronić przed korozją, skwapliwie skrywał swoją tajemnicę - jeszcze do połowy XX wieku uważany był za XIX–wieczną kopię. Występował w licznych odmianach i wariantach, służąc zarówno rycerstwu, jak i żołnierzom należącym do innych warstw społecznych. Masowo produkowany w południowoniemieckich i północnowłoskich ośrodkach płatnerskich (Norymberga, Augsburg, Mediolan), eksportowany był na tereny całej niemal Europy. Pojawia się w księgach ziemskich krakowskich, rejestrach popisowych konnych rot zaciężnych, pieszych rot pawężników, wydatkach miejskich Krakowa oraz wykazach uzbrojenia krakowskich cechów.

Zbroja turniejowa, prawa do obiektu: Muzeum Narodowe w Krakowie
Prawa do wizerunków cyfrowych: domena publiczna
Digitalizacja: Muzeum Narodowe w Krakowie


Opracowanie: Piotr Wilkosz (Muzeum Narodowe w Krakowie) i Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.