Szlak Cerkwi Łemkowskich

Szlak Cerkwi Łemkowskich

Autor: Paulina Macek, Licencja: CC BY-SA

Krynicki Szlak Cerkwi Łemkowskich, będący częścią Szlaku Architektury Drewnianej, daje szanse podziwiania niezwykłych świątyń. Budowle te charakteryzuje układ trójizbowy, konstrukcja zrębowa i namiotowe lub kalenicowe dachy. Baniaste hełmy i krzyże, a także często pozorne latarnie i banie, wieńczą dachy. Pod wieżą jest babiniec z przedsionkiem, a po drugiej stronie nawy prezbiterium, oddzielone ikonostasem, który symbolicznie rozdziela sfery sacrum i profanum.

szlak samochodowy
Długość szlaku ok. 35.8 km

Obiekty:

1. Mochnaczka Niżna – cerkiew
2. Berest – cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana
3. Polany – cerkiew pw. św. Michała Archanioła
4. Czyrna – cerkiew pw. św. Paraskiewy
5. Tylicz – cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana
6. Powroźnik – cerkiew pw. św. Jakuba
7. Muszynka – cerkiew pw. św. Jan Ewangelisty
8. Piorunka – dawna cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana
9. Krynica-Słotwiny – cerkiew pw. Opieki NMP
10. Krynica-Zdrój – cerkiew pw. Piotra i Pawła
11. Krynica-Zdrój – cerkiew pw. św. Równego Apostołom Księcia Włodzimierza

Cerkiew św. Michała Archanioła pochodzi z początku XIX wieku. Wewnątrz znajduje się regencyjno-rokokowy ikonostas, nad którym widnieje malowany baldachim. Stropy świątyni i parapet chóru ozdabia polichromia ze scenami biblijnymi, w tym również pochodzącymi ze Starego Testamentu.
Cerkiew była niestety zamknięta. Nie była opatrzona żadnymi informacjami dotyczącymi możliwości jej zwiedzania. 

Świątynia w Bereście nosi wezwanie św. św. Kosmy i Damiana. Wybudowana w 1842 roku, zastąpiła starszą cerkiew. W środku cerkwi możemy podziwiać ikonostas, polichromie oraz odrzwia z nieistniejącej już cerkwi w Nieznajowej. Cerkiew posiada także obraz Opieki Najświętszej Marii Panny (Pokrownej) słynący z cudów.

Cerkiewią w Piorunce kiedyś opiekowali się św. św. Kosma i Damian, a obecnie Matka Boska Różańcowa. Charakteryzuje ją zachowany wystrój cerkiewny, którego częścią jest ikonostas, posiadający najstarsze elementy z XVII wieku. Oglądając go, warto zwrócić uwagę również na osobliwość – znajdującą się w nim świecką scenę, portret pasterza na tle gór. 

Następnie szlak prowadzi do Czyrnej, do cerkwi pw. św. Paraskiewy. Obecnie jest to kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. Wewnątrz ikonostas z początku XX wieku, ołtarzyk z XVII wieku i rokokowa ikona św. Paraskiewy.

W miejscowości Mochnaczka Niżna znajduje się świątynia, której patronem był św. Michał Archanioł, a obecnie jest Najświętsza Maryja Panna Częstochowska. W całości zachowany ikonostas z przełomu XVII i XVIII wieku stoi za współczesnym ołtarzem z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Do cerkwi od ulicy prowadzi dróżka, której początek zdobi drewniana brama zwieńczona rzeźbą Chrystusa Frasobliwego.

Następna cerkiew, którą opiekują się św. św. Kosma i Damian leży w Tyliczu. Jej najstarszym zabytkiem jest ikonostas, w stylu późnego baroku ze współczesnymi akcentami. Cerkiew św. Kosmy i Damiana, obecnie kościół rzymskokatolicki, została zbudowana w 1743 roku. To, co obecnie pełni funkcję kaplic bocznych, to tzw. kriłosy – pomieszczenia dla śpiewaków, niewystępujące nigdzie indziej na Łemkowszczyźnie.

Św. Jan Ewangelista patronuje świątyni w Muszynce. Pochodzi ona z XVII wieku, ale częściowo została odnowiona w wieku następnym. Wewnątrz można obejrzeć XVIII-wieczny ikonostas i dwa ołtarze boczne: św. Barbary i Maryi – królowej Nieba i Ziemi. Zainteresowanie wzbudzia także ambona z postaciami ośmiu Ojców Kościoła.

W Powroźniku znajduje się świątynia pw. św. Jakuba, uważana za najstarszą cerkiew drewnianą w polskiej części Karpat. Jej najstarszą część stanowi dawne prezbiterium, a obecna zakrystia. Ikonostas w stylu baroku, ołtarz główny z ikoną Matki Bożej z Dzieciątkiem i Mandylionem, pochodzącym z wcześniejszego ikonostasu, ołtarz boczny z obrazem Chrystusa u Słupa, ikona Sąd Ostateczny z XVII wieku, to tylko niektóre zabytki zachęcające do zwiedzenia świątyni. Do czasów współczesnych zachował się również dzwon, prawdopodobnie odlany w 1615 roku.

W miejscowości Krynica-Słotwiny można zobaczyć cerkiew pw. Opieki Najświętszej Marii Panny. Wewnątrz ołtarz główny, zaprojektowany przez Jana Zawiejskiego. Współcześnie świątynia pełni funkcję katolickiego kościoła Serca Jezusowego.

Ostatnie dwie cerkwie znajdują się w Krynicy. Pierwsza to ogromna, murowana cerkiew pod wezwaniem Piotra i Pawła, wybudowana w latach 1872–1875. Wciąż pełni funkcje świątyni grekokatolickiej. Druga to cerkiew pw. św. Równego Apostołom Księcia Włodzimierza, w Krynicy-Zdroju. To jedyna cerkiew, która po II wojnie światowej stanęła na terenie Sądecczyzny. 

Fot. M. Łukaszewicz, Graphia, flickr.com, CC BY NC ND
Źródło: http://szlakimalopolski.mik.krakow.pl/